Regulacja gaźnika w motocyklu – jak wykonać samodzielnie?

Czym jest gaźnik?

Gaźnik to element układu zasilania w silniku spalinowym, który wytwarza mieszankę paliwowo-powietrzną o odpowiednim składzie. To tu następuje dawkowanie paliwa, jego odparowanie i wymieszanie z powietrzem, a następnie dostarczenie przez kolektor dolotowy do cylindra.

Ponieważ realizuje on istotne funkcje – z punktu widzenia całego układu zasilania – niezbędna jest jego regulacja, która powinna być wykonywana przy określonych przebiegach wskazanych przez producenta motocykla. Choć w tym przypadku wskazana jest profilaktyka, to bywa niekiedy i tak, że dopiero nierówna praca jednostki napędowej, tj. dławienie, spadek mocy i wzrost zużycia paliwa, wymusza podjęcie działań serwisowych. Często gaźnik jest obszarem dużych zaniedbań.

Winowajcą nierównej pracy gaźnika są przede wszystkim osady pochodzące z paliwa o kiepskiej jakości i z korozji zbiornika paliwa. Przeważnie zbierają się w komorze pływakowej lub w układzie wolnych obrotów, utrudniając właściwy przepływ benzyny, co przekłada się na nierówną pracę biegu jałowego i problemy z płynnym rozwijaniem mocy.

Regulacja gaźnika

Regulacja gaźnika nie jest prostym zadaniem. Jest to skomplikowany proces, który wymaga wprawy, dokładności i cierpliwości. Trzeba zacząć od pływaka. Jest to istotny element, gdyż przy zbyt dużej ilości paliwa będzie dochodziło do jego przelewania przez gardziele, a przy zbyt małej, nie będzie on dobrze funkcjonował. Ustawienie pływaka jest indywidualne dla każdego rodzaju gaźnika, dlatego najlepiej jest zajrzeć do instrukcji serwisowej, gdzie powinno być wszystko opisane.

W następnym kroku należy ustawić dyszę wolnych obrotów. Jeżeli ustawimy większy przepływ przez dyszę (montaż większego jej rozmiaru), to mieszanka będzie zbyt bogata (w mieszance paliwowo-powietrznej będzie za dużo paliwa). Objawem źle dobranej dyszy jest utrzymywanie wysokiej prędkości obrotowej biegu jałowego po rozruchu – obroty będą się przez dłuższą chwilę utrzymywały na prędkości 3-4 tys. obr./min., a podczas hamowania silnikiem (odpuszczony gaz) paliwo będzie dostawało się do układu wylotowego (innymi słowy będzie strzelał wydech). Jest to częsta awaria w szczególności w gaźnikach silników czterosuwowych.

Połączonym układem – ściśle związanym z dyszą – jest śruba regulująca skład mieszanki. W dwusuwach jest ona umieszczona przy filtrze powietrza (przeważnie z lewej strony gaźnika), a dostęp jest wyjątkowo prosty (wystarczy wkrętak). Nieco gorzej jest w czterosuwach, gdyż śruba regulacyjna nie jest z boku, a od spodu gaźnika. Do tej czynności potrzebny będzie wkrętak kątowy albo nawet demontaż gaźnika.

Zasada regulacyjna jest stosunkowo prosta. Najlepszym i najpewniejszym sposobem jest jej maksymalne wkręcenie, a następnie wykręcanie o określoną liczbę obrotów, aż osiągnie się optimum. Inną opcją jest postąpienie zgodnie z wytycznymi w instrukcji serwisowej, jednak z doświadczeń mechaników wynika, że pierwsza metoda jest skuteczniejsza.

Kolejny istotny element to iglica, która może mieć różny kształt. Wszystko zależy od tego czy jest to element oryginalny czy akcesoryjny. Odpowiada ona za dostarczenie paliwa do gardzieli gaźnika. Ma on kilka możliwości ustawienia. To od nich zależy czy mieszanka paliwowo-powietrzna będzie za bogata czy za uboga, czy też optymalna.

Regulacja iglicy polega na włożeniu w odpowiednim miejscu zapinki. Dzięki temu jest ona ustawiona niżej bądź wyżej. Po co to jest? Otóż, jeżeli iglica jest wyżej to iglica główna będzie uchylała się bardziej, a co za tym idzie mieszanka będzie bogatsza, przy tym samym ustawieniu przepustnicy. Analogicznie jest w drugą stronę.

Jak sprawdzić, czy iglica jest dobrze ustawiona? Otóż najlepszym rozwiązaniem jest przejechanie się motocyklem przy równo otwartej przepustnicy (utrzymanie manetki w jednym położeniu). Jeżeli równa jazda wtedy będzie niemożliwa – motocykl szarpie i się krztusi – oznacza to, że mieszanka jest za bogata. Wtedy iglica powinna zostać opuszczona w dół i objawy powinny ustąpić.

Tak przechodzimy do dyszy głównej. To w nią wchodzi iglica i umiejscowiona jest w środku korpusu gaźnika. Odpowiedzialna jest ona za to, jak motocykl zachowuje się przy w pełni otwartej przepustnicy (manetka na maksimum). Odpowiada ona również za to, jak motocykl będzie reagował na pełne otwarcie przepustnicy. W tym przypadku można m.in. sugerować się kolorem świecy. O co chodzi?

Otóż trzeba przejechać motocyklem na w pełni otwartej przepustnicy i szybko go zgasić (tak aby praktycznie nie pracował na wolnych obrotach – biegu jałowym). Jeżeli świeca będzie czarna, oznacza to, że mieszanka paliwowo-powietrzna jest za bogata. Natomiast jak będzie biała to mieszanka jest za uboga.

Doświadczenia mechaników pokazują, że bezpieczniej jest jak mieszanka jest nieco za bogata. Oczywiście wtedy może dochodzić do sytuacji, w której wyrzucane z wydechu będą czarne spaliny. Jednak jest to mniej niebezpieczne niż jazda przy mieszance ubogiej przy w pełni otwartej przepustnicy. Wtedy może dochodzić do przegrzewania się silnika, co w efekcie doprowadzi do jego zatarcia, czy choćby wypalenia tłoka. Do tego nie zostanie rozwinięta pełna moc. Tym samym lepiej jest posiadać przewymiarowaną dyszę główną niż za małą.

Przy gaźnikach czterosuwowych należy też wspomnieć o pompce przyśpieszającej. Jest ona wyposażona w "bolec", który uchyla membranę w celu dostarczenia dodatkowej dawki paliwa przy nagłym dodaniu gazu. Jest to wbrew pozorom ważny element, ponieważ bez jego prawidłowej pracy gaźnik nie będzie działał. Jak sprawdzić, czy działa?

Jeżeli jest paliwo w komorze pływakowej to "strzelamy z gazu" (odwzorowanie rozkręcania manetki), a z dyszy powinno "strzelać" paliwo niczym ze strzykawki. Jeżeli chodzi natomiast o regulację, to tutaj najlepiej kierować się wytycznymi z instrukcji serwisowej.

To co trzeba koniecznie zapamiętać: gaźnik reguluje się pod warunki w jakich użytkuje się motocykl. Tym samym dysze będzie się dobierać w zależności np. od wysokości nad poziomem morza – będzie to w szczególności odczuwalne przy silnikach o małej objętości skokowej, rodzaju podłoża czy przeszkód, które musi pokonać. Ma to szczególne znaczenie w motocyklach terenowych.

Za czyszczenie gaźnika wraz z jego regulacją, serwis motocyklowy zażyczy sobie ok. 50 zł w przypadku skuterów. Ta sama operacja połączona z niezbędną synchronizacją gaźników to koszt ok. 60 za jeden cylinder, 100 zł za dwa cylindry, do kilkuset złotych za czterocylindrowe silniki.