Koniec dziewiętnastego stulecia to okres, kiedy nowości techniczne pojawiały się niezwykle często. Wystarczył mały warsztat, dobre chęci, zapał, odrobina szczęścia i już wdrażano w życie nowe patenty. Tak było również w przypadku samochodów Opel. Zanim nazwisko Adama Opla zaczęło firmować jedne z najpopularniejszych samochodów, utożsamiano je z produkcją maszyn do szycia.
(fot. Opel) Pracując przy naprawach maszyn, Adam Opel próbował udoskonalać istniejące konstrukcje. Zamiłowanie do techniki i talent zaowocowały w 1862, kiedy zrealizował swoje pomysły i zbudował własną maszynę. Firma szybko znalazła poparcie na rynku i piętnaście lat później produkowała rocznie 18 000 maszyn do szycia (zatrudniano wówczas 300 pracowników). Jednocześnie Opel zainteresował się automobilami. Nie sądził, że ma szansę stać się sławny jak Benz i Daimler, których zdjęcia co jakiś czas prezentowała niemiecka prasa. W nowej modzie przemysłowiec z Russelheim widział doskonały interes. Początkowo spróbował swoich sił w produkcji bicykli. Był to niestety jedyny pojazd, wyprodukowany przez Adama Opla. Pomimo, że firma nosi dzisiaj jego imię, nigdy nie zbudował samochodu. Umarł w 1895 w rodzinnym Russelheim, które wkrótce miało stać się stolicą montażu samochodów.
"Strzała" motoryzacji trafia w rodzinę Opel.
Trzy lata po śmierci założyciela firmy, jego dwaj synowie Fritz i Wilhelm podróżując po Niemczech trafili do Dessau. Tam w małym warsztacie Friedricha Lutzmanna stał, zasłonięty przed oczyma ciekawskich trójkołowiec "Strzała". Lutzmann osobiście pokazał braciom swoje dzieło. Zamontowany w Strzale silnik o mocy 3,5 KM (umieszczony z tyłu) upodabniał go nieco do konstrukcji pojazdu Benza, ale zawieszenie kół bazowało raczej na podobnych pojazdach produkcji francuskiej. Panowie Opel, szukający właśnie możliwości nowych inwestycji, z zainteresowaniem obejrzeli projekt i .. zaproponowali współpracę.
* ZOBACZ HISTORIĘ OPLA NA ZDJĘCIACH * Lutzmann niewiele myśląc przeniósł swój warsztat do Russelheim i tam rozpoczęto produkcję pierwszego samochodu „Opel System Lutzmann”. Produkowano go przez trzy lata. W tym czasie sprzedano 65 sztuk. Był on typową bryczką do której zaprzęgnięto konie mechaniczne. Kierowca siedział wraz z pasażerem na wygodnej kanapie i mógł kierować pojazdem za pomocą korby, umieszczonej na pionowej kolumnie. Na siedzeniu, które w bryczce zajmował powożący tyłem do kierunku jazd mogło dodatkowo siedzieć dwóch pasażerów.
(fot. Opel) Kolejny model, jaki wyjechał z zakładów w Russelheim miał już kształty bardziej przypominające sylwetkę samochodu. Tym razem projekt przyjęto od francuskiej firmy Aleksandra Darracq, z którym w 1901 podpisano kontrakt na produkcję licencjonowanych samochodów. Rok później w sprzedaży pojawiły się modele „Opel-Darracq”, bazujące na ramach Darracq, z nadwoziami budowanymi przez firmę Opel. Modele z takim podwójnym członem w nazwie produkowane były aż do 1907 i oferowane z różnymi silnikami i nadwoziami.
Pierwsze własne konstrukcje
Po kilku latach prób i nauki, bazującej na cudzych projektach przyszedł czas na rozpoczęcie sprzedaży samochodu o nazwie Opel. Pierwszym, samodzielnie zaprojektowanym samochodem był model 10/12 (12 oznacza moc w KM, a 10 liczbę tzw. koni podatkowych) z dwucylindrowym silnikiem o pojemności 1900 ccm. Jednostka miała automatyczną pompę oleju i układ chłodzenia z pompą i wentylatorem, co nie było jeszcze powszechnym rozwiązaniem na rynku.
Ponieważ większość pojazdów powstawała na zamówienie, można było grymasić nad wyposażeniem. Wszystko jednak słono kosztowało. Za najbardziej ekskluzywne wyposażenie - Grand Luxe - klient musiał zapłacić 40% więcej (wersja standard 6000 marek, Luxe - 8500 marek). Od 1903 można było zakupić ten pojazd, wyposażony w nowy silnik własnej konstrukcji. Była to czterocylindrowa jednostka o mocy 24 KM, pozwalająca na jazdę z szybkością 70 km/h.
(fot. Opel) Samochód popularny
Kolejne lata to szybki rozwój firmy. Zaledwie siedem lat po rozpoczęciu produkcji z zakładów wyjeżdża tysięczny model Opla. Powodem popularności były stałe unowocześnienia, jakie wprowadzała firma. Pojazd, pomimo niezmiennego kształtu posiadał coraz nowsze podzespoły, a powszechność ich stosowania obniżała koszt produkcji. Już w 1904 roku we wszystkich najważniejszych modelach firmy był podwójny zapłon, wał rozrządu napędzany przekładnią zębatą, czterostopniowa skrzynia przekładniowa, hamulce bębnowe, metalowe sprzęgło stożkowe.
W dziesiątą rocznicę rozpoczęcia produkcji Opel zaprezentował nietypowy samochód - Doktorwagen. Był to pierwszy krok w kierunku samochodu popularnego. Wyposażony w mały silnik o pojemności 1000 ccm (8 KM) nie mógł imponować prędkością jazdy, ale był pojazdem bardzo oszczędnym. Zużywał zaledwie 7,5 litra na 100 km, co przy baku o pojemności 30 litrów pozwalało na dalsze podróże. Był tani w eksploatacji, a koszt zakupu nie rujnował rodzinnego budżetu. Dwumiejscowy Doktorwagen można było nabyć poniżej 4000 Marek.
* ZOBACZ HISTORIĘ OPLA NA ZDJĘCIACH * Laleczka i żabka
Idea samochodu popularnego, który mógłby zmotoryzować kraj była kusząca ze względu na ogromne zyski, związane z masowością produkcji. Po sukcesie, jaki odniósł „Doktorwagen” (firma została największym producentem samochodów w Niemczech) Opel po raz kolejny utrafił w gusta klientów. Tym razem hitem firmy stała się „laleczka” (Puppchen). Pojazd o długości 3600 mm posiadał silnik 1400 ccm o mocy 14,5 KM i mógł jeździć z prędkością 55 km/h. Tak jak poprzednik, był tani zarówno w eksploatacji (8 l/100 km), jak i przy zakupie - cena 4100 Marek. Samochód miał charakterystyczną, bardzo delikatną linię nadwozia. Zapewne to spowodowało, że cieszył się dużą popularnością także wśród kobiet, coraz częściej dosiadających „ogniste rumaki”.
(fot. Opel) Jednak największą popularność Opel uzyskał w 1924 roku, wprowadzając do sprzedaży model Laubfrosch (tłumaczone jako „żabka drzewna”, lub „zielona żabka”). Był identyczny, jak wdrożony do produkcji przez Andre Citroena samochód 5CV, znany jako „cytrynka” lub „trefl”. Rozgorzał spór na ile konstrukcja ta jest wierną kopią francuskiego szlagieru, a na ile skopiowanie ograniczało się do wykorzystania podstawowych zalet taniego „trefla”. Prawnicy nigdy nie stwierdzili zgodnie, jak było w rzeczywistości, ale dla Niemców kupujących ten model i nie znających francuskiego bliźniaka problem wcale nie istniał.
Dwumiejscowy pojazd, wytwarzany z silnikiem 1000 ccm o mocy 12-14 KM mógł rozwijać prędkość 60 km/h, spalał 5 l/100 km. Dzięki temu silnikowi klasę podatkową określono na 4, co dodatkowo zwiększyło atrakcyjność sprzedaży. Pomimo niewielkiej ceny (w 1926 cenę obniżono z 4000 Marek na 2980 Marek) pojazd posiadał wiele elementów zarezerwowanych dla modeli droższych (m.in. wielotarczowe stalowe sprzęgło). Na bazie modelu wykonano kilka modyfikacji nadwoziowych, dzięki czemu ogólna liczba sprzedanych wersji wyniosła 119 484.
Jednocześnie nie zaniedbywano produkcji prestiżowej. Samochody klasy najwyższej otrzymują w 1916 sześciocylindrowe silniki, elektryczne rozruszniki, elektryczne reflektory, hydrauliczne amortyzatory i hamulce czterech kół. Opel stara się zadowolić wszystkich klientów produkując dużo i różnorodnie. Na przełomie 1899 - 1924 na rynku pojawiło się aż 61 modeli różniących się silnikami i oferowanych pod innymi nazwami. Od 1924 dealerzy Opla wprowadzają standardową obsługę po stałych cenach.
(fot. Opel) Jednocześnie nie zapomina się o sporcie, jako poligonie doświadczalnym i reklamowym. Już w 1913 wyprodukowano pierwszy samochód wyścigowy z silnikiem szesnastozaworowym. W 1919 uruchomiono pierwszy tor prób, a Opel produkuje także modele do bicia rekordów prędkości.
Od Olympii do Kapitana
W roku 1929 roku 80% udziałów firmy wykupuje General Motors (GM). Dwa lata później amerykanie wykupują brakujące 20% i stają się właścicielem największego niemieckiego przedsiębiorstwa. Wraz z nowym zarządem przyszła nowa moda. Wzorując się na amerykańskich samochodach, kierownictwo Opla (GM) stwierdziło, że pojazd musi wyróżniać się nie tylko kształtem i osiągami. Powinien posiadać także własne imię. Stąd też w 1935 roku na drogi wyjeżdża Olympia. Był to czterometrowy pojazd klasy, którą dzisiaj nazwalibyśmy średnią. Posiadał samonośne nadwozie, dzięki czemu zwiększono wytrzymałość i zmniejszono masę pojazdu.
* ZOBACZ HISTORIĘ OPLA NA ZDJĘCIACH * Wyposażono go w silniki 1300 ccm, a następnie 1500 ccm. Kolejny model, posiadający własne imię był ofertą dla bogatszych klientów. Od 1937 roku w sprzedaży był mierzący 5270 mm Admirał z silnikiem 3600 ccm i nieco mniejszy (4620 mm) Kapitan z silnikiem 2500 ccm. Obydwa pojazdy wzorowane były na amerykańskich modelach z tego okresu.
(fot. Opel) Wierny, jak Kadett
Najmniejszym samochodem z nowej rodziny był Kadett. Popularna do dziś nazwa miała sugerować wytrzymałość i karne - jak przystało na prawdziwego żołnierza - wypełnianie poleceń kierującego. Jednak produkowany od 1934 Kadett nie utrafił w gusta klientów i sprzedano zaledwie 107 000 egzemplarzy - podczas, gdy Olympia znalazła 169 000 nabywców. W roku 1940, po wyprodukowaniu ponad miliona samochodów z powodu działań wojennych wstrzymano produkcję.
Powtórne uruchomienie linii montażowych nastąpiło dopiero w 1947 roku (rok wcześniej produkowano tylko półciężarówkę), po wyremontowaniu zburzonych budynków i odbudowaniu linii montażowej, zrabowanej przez wojska radzieckie. Rosjanie, wykorzystując te linie budowali przez wiele lat „swojego” Kadetta pod nazwą Moskwicz.
Bogusław Korzeniowski
Koniec części I CDN...