Automatyczna skrzynia biegów – czy warto na nią stawiać?

Automatycznie skrzynie biegów stają się coraz popularniejsze również w Polsce. Dzieje się tak, gdyż ich konstrukcje pozwalają nie tylko na jazdę komfortową, ale także coraz częściej na bardziej ekonomiczną.

Jak wynika z danych zebranych przez IBRM Samar, już 17 proc. nowych samochodów kupowanych w Polsce posiada automatyczną skrzynię biegów. Polacy wyraźnie polubili tę technologię. W 1998 roku odsetek takich samochodów wśród wszystkich sprzedanych aut wynosił nie więcej niż 0,29 proc., a 5 lat później – 2,35 proc. Już w ubiegłym roku sprzedaż automatów osiągnęła poziom 17,5 proc. Coraz częściej automatyczne skrzynie biegów montowane są nie tylko w dużych i droższych samochodach, jak limuzyny, SUV-y czy pojazdy transportowe, ale również w małych autach, nawet z segmentu mini. Polacy docenili wygodę oferowaną przez automaty, które doskonale sprawdzają się w jeździe po mieście, a szczególnie w korkach.

Jeszcze niedawno automatyczne skrzynie biegów nie miały dobrej opinii. Zarzucano im, że podwyższają koszty eksploatacji, a także, iż wpływają na gorsze osiągi samochodu w porównaniu do pojazdu z manualną skrzynią biegów. Jednak to już przeszłość, ponieważ nowoczesne technologie i rozwiązania konstrukcyjne wyeliminowały te mankamenty i sprawiły, że współczesne automaty nie tylko mogą z powodzeniem konkurować z manualnymi skrzyniami, ale również niejednokrotnie są od nich lepsze. Jednak droga konstrukcyjna do nowoczesnych automatycznych skrzyń wcale nie była łatwa.

Automatyczna skrzynia wczoraj i dziś
Zanim powstał prototyp współczesnej skrzyni, konstruktorzy przygotowywali różne rozwiązania, które miały wspomagać zmianę biegów. Można tu wymienić braci Sturtevantów z Bostonu z ich przekładnią mechaniczną, zmieniającą biegi w zależności od momentu obrotowego silnika (1904 rok) czy przekładnię planetarną z 1908 roku. Jednak za wynalazcę automatycznej skrzyni biegów uważany jest Kanadyjczyk Alfred Horner Munro. Wykorzystał on przekładnię planetarną, która sterowana była momentem obrotowym, oraz sprzęgło pneumatyczne.

Kolejny rozdział w automatach otworzył Gaston Fleisch, który w 1938 roku opatentował skrzynię Hydra-Matic. Było to połączenie sprzęgła hydrokinetycznego z przekładniami planetarnymi. Konstrukcja umożliwiała wybór 4 biegów do przodu i 1 biegu wstecznego. Po raz pierwszy w taką skrzynię został wyposażony Oldsmobile w 1938 roku, a do roku 1955 automatyczną skrzynię biegów montowali już wszyscy amerykańscy producenci aut. Potem przyszła pora na europejskich konstruktorów samochodów. W latach 60. ustalone zostało także nazewnictwo poszczególnych przełożeń: P-R-N-D. Potem wdrożono między innymi sterowanie elektroniczne i zwiększono liczbę przełożeń. Jednak tak naprawdę konstrukcja automatycznej skrzyni biegów ciągle jest udoskonalana.

Nowoczesne automaty
Współczesne automatyczne skrzynie biegów to rozwiązania, które przeszły dużą ewolucję od czasu konstrukcji pierwszego automatu. Nie tylko zapewniają wysoki komfort jazdy oraz jej odpowiednią dynamikę, ale również zajmują mniej przestrzeni niż starsze modele, a koszty ich produkcji są niższe.

Przez wiele lat przeciwnicy automatów zarzucali im duże zużycie paliwa. We współczesnych skrzyniach biegów również ten problem został rozwiązany. Producenci wykorzystują w tym celu na przykład coraz większą liczbę przełożeń.

– Zastosowanie 8 przełożeń pozwala na utrzymanie prędkości obrotowej silnika zawsze w ekonomicznym zakresie obrotów – mówi Jarosław Szpiegowski, Iveco Daily product manager, firmy, która stosuje automatyczną skrzynię biegów HI-MATIC. Nowoczesna skrzynia biegów potrafi dostarczyć maksymalnej przyjemności z jazdy. Połączenie hamulca silnikowego z ośmioma przełożeniami nie tylko pozwala kierowcy całkowicie skupić się na drodze, ale również zapewnia dużą ergonomię i ekonomię jazdy. Warto dodać, że w porównaniu z 5-biegową skrzynią zastosowanie 8 przełożeń pozwala zredukować zużycie paliwa nawet o 14 proc.

W nowoczesnych automatycznych skrzyniach biegów mniejszemu zużyciu paliwa sprzyjają: duża całkowita rozpiętość przełożeń, inteligentne programy zmiany biegów i małe opory hydrauliczne. Natomiast wysoką dynamikę jazdy zapewniają: precyzyjne dopasowanie chwili przełączania biegu do sytuacji na drodze, rozpoznawanie stylu jazdy kierowcy, a także wstrzymanie zmiany biegu, gdy samochód wchodzi z dużą prędkością w zakręt (źródło: "Oszczędności paliw dzięki nowoczesnym rozwiązaniom w automatycznych skrzyniach biegów" G. Śląski, Politechnika Poznańska, Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych).

Nowoczesne automatyczne skrzynie biegów to nie tylko wysoki komfort i wygoda jazdy, ale również możliwość obniżenia stopnia zużycia paliwa. Do tego współczesne automaty pozwalają na lepsze osiągi niż konstrukcje wykorzystywane jeszcze kilka lat temu. To między innymi sprawia, że Polacy coraz chętniej kupują samochody z automatycznymi skrzyniami biegów – nie tylko osobowe, ale również dostawcze.