Sprzęgło, przegub i wał Kardana – czym to tak naprawdę jest?
Ilość błędów popełnianych przy nazewnictwie tego rozwiązania jest tak wielka, że trudno połapać co ten Kardan tak naprawdę wymyślił. Prawdą jest to, że "wał kardana" to poprawne określenie, ale potoczne, bo faktycznie chodzi o przegub Cardana.
Wał Kardana to nie przegub Cardana
Należy zaznaczyć, że potoczne określenie "wał kardana" można uznać za poprawne, choć nie jest zamienne ze "sprzęgłem Cardana", które to jest zgodne ze sztuką. Wał kardana to nic innego jak wał napędowy składający się z minimum dwóch sprzęgieł Cardana, łączący układ przeniesienia napędu - silnik ze skrzynią biegów, skrzynię z dyferencjałem lub w motocyklu skrzynię biegów z tylnym kołem. Skąd więc tyle nieporozumień i sprzeczek o poprawne określenie?
Z punktu widzenia mechaniki właściwym terminem jest określenie "sprzęgło Cardana" – nazywane też sprzęgłem stałym, przegubowym lub wychylnym, a także przegubem Cardana. W praktyce łączy wał czynny z biernym za pomocą krzyżakowego łącznika (końcówki obu wałów mają kształt widełek). Taka konstrukcja pozwala na obrót wałów (napędowego i napędzanego), które mogą być odchylone od siebie nawet pod dużym kątem i przenoszenie napędu. Nazwa "wał kardana" jest nieco przekręcona, ponieważ pochodzi od nazwiska Girolamo Cardano.
Wał kardana ma więc tyle wspólnego ze sprzęgłem Cardana co potoczne adidasy (buty sportowe) z marką Adidas. Owszem, Adidas produkuje buty sportowe, ale nie każde buty sportowe produkuje ta firma. Podobnie jak wał kardana składa się ze sprzęgieł Cardana, ale sprzęgło Cardana samo w sobie nie jest wałem. Nie można jednak powiedzieć, że wał kardana to tak naprawdę sprzęgło Cardana - jeśli już ściślej trzymać się definicji, to należałoby powiedzieć, że to zestaw sprzęgieł Cardana połączonych wałem.
Wał kardana w motocyklach
Najpopularniejszym elementem służącym do przeniesienia napędu ze skrzyni biegów na koło w motocyklu jest łańcuch. Wał kardana nie jest tak powszechny z racji dużej masy. Wpływa na właściwości jezdne pojazdu, dlatego stosowany jest głównie w cięższych motocyklach, np. cruiserach, turystycznych lub enduro, gdzie wymaga się minimum obsługi oraz maksimum trwałości.
Jego wadą jest niepełne przekazywanie mocy z silnika na koła (mało wydajne rozwiązanie) oraz wysokie koszty potencjalnej wymiany. Awaria wału kardana zwykle jest też bardziej zaskakująca niż w przypadku łańcucha. Jedną z niewielu marek motocyklowych powszechnie stosujących wał kardana jest BMW.
