Samochody opancerzone dla VIP-ów, to nie są trochę grubsze i cięższe, zwykłe auta
W zasadzie pierwszy projekt uzbrojonego i dodatkowo chronionego pojazdu narysował nie kto inny, jak Leonardo DaVinci. Jego osadzona na kołach platforma wyposażona była w zestaw broni palnej i „nadwozie” w postaci drewnianego, wzmacnianego metalem stożka z wieżyczką umożliwiająca obserwację otoczenia. Miało to miejsce ponad pięć wieków temu i od tego czasu „pancerki” przeszły długą drogę.
Dzieło Leonarda to raczej protoplasta tankietki, ale w naszych czasach rychło okazało się, że nie tylko żołnierze na polu walki potrzebują tego typu ochrony. Jednym z pierwszych opancerzonych samochodów był wcielony do służby w 1914 r. Rolls Royce Mk1 Armoured Car, który jednak bardziej pełnił role pojazdu bojowego, niż ochronnego. Z biegiem czasu zarówno rola, jak i konstrukcja pojazdów ochrony osobistej znacznie ewoluowała. Teraz nie są to auta uzbrojone, wzorem wynalazków Jamesa Bonda (chociaż wersje wyposażone w broń i otwory strzelnicze również są wykonywane), a nacisk jest położony na ochronę pasażerów i jak najszybszą ewakuację ich z miejsca zagrożenia.
Nowoczesne samochody pancerne dla VIP-ów nie są zbudowane do odbywania nimi długich podróży. Korzystający z nich użytkownik musi sobie zdawać sprawę z tego, że jeśli ma być celem zamachu, to w czasie jazdy staje się łatwym celem. Oznacza to, że im krócej przebywa się w samochodzie opancerzonym tym lepiej. Wielu VIP-ów większe dystanse stara się pokonywać helikopterem lub samolotem. Jest to nie tylko szybsze, ale też bezpieczniejsze.
Jednym z najsłynniejszych pojazdów tego typu jest wykorzystywany przez prezydenta USA Cadillac One, zwany również „Bestią”. Najnowszą jego odmianę, ważący ok. 8 ton pojazd, zbudowano w oparciu o platformę konstrukcyjną ciężarówki Chevrolet Kodiak, a elementami nadwozia, takimi jak lampy i atrapa wlotu powietrza, upodobniono do modelu Cadillaca. Pod maską pracuje wysokoprężny silnik 6,6 l, V8 (alternatywnie może być tam zamontowany benzynowy 8,1 l V8) o mocy 300 KM. I o ile auto teoretycznie do 100 km/h rozpędza się w 15 sekund, to jego maksymalna prędkość wynosi… 100 km/h, gdyż nie zostało stworzony do dalekich podróży z dużą prędkością. „Bestia” ma za zadanie wytrzymać ostrzał nawet z użyciem wyrzutni przeciwpancernej, wybuch miny lub atak chemiczny. Ochronie przed takimi zdarzeniami jest podporządkowana cała konstrukcja samochodu. Użyto w niej stali balistycznej, ceramiki, kewlaru, tytanu i szeregu rozwiązań stosowanych w przemyśle zbrojeniowym.
Zgodnie z europejskimi standardami EN 1522/1063 dotyczącymi pojazdów opancerzonych, dla samochodów osobowych wyróżnia się grupy od B1 do B7, mające również swoje odpowiedniki w niemieckiej klasyfikacji VPAM (VR). Auta klas B1 i B2 to pojazdy najlżej zabezpieczone, bardzo rzadko wykorzystywane jako samochody VIP. Ich konstrukcja ma za zadanie ochronę przez pociskami broni 9 mm lub 0,38 cala i mniejszymi oraz zmniejszenie energii pocisków większych kalibrów. Klasa B3 chroni przed pociskami klasy .357 Magnum i mniejszymi, B4 radzi sobie z amunicją do klasy .44 Magnum, a B5 musi wytrzymać strzały z .357 Magnum z odległości 5 m i ostrzał z kałasznikowa (kal. 7,62 mm). Od klasy B6 (VPAM 7) zaczynają się pojazdy najwyższej klasy, zapewniające najbezpieczniejszy przewóz osób.
Najpowszechniej wykorzystywanymi autami do ochrony osób VIP (głów państw, szefów rządów itd.) są te o klasie B6 i B7 (VR 9). W najwyższej z nich, minimalna grubość pancerza stalowego wynosi 14,5 mm, a grubość szyb może sięgać nawet 10 cm. Pojazdy są przystosowane m.in. do ochrony przed wybuchami min na poboczu, samobójczymi atakami bombowymi, ostrzałem z amunicji kalibru .50 (12,7 mm). Ponadto chronią przed atakiem chemicznym lub ogniowym. Wewnętrzne systemy pojazdu zawierają m.in. autonomiczny system gaśniczy, zamknięty układ dostarczania powietrza, system komunikacji wewnątrz auta i zewnętrznej łączności, a nawet rozbudowany pakiet medyczny, spersonalizowany pod kątem transportowanego pasażera (np. zapas krwi stosownej grupy). Są wyposażone w broń do ochrony pasażerów, mogą mieć systemy pozwalające postawić tzw. kurtynę dymną lub ogniową.
Przy swojej masie i przeznaczeniu VIP-owskie pancerki wyposażone muszą być w stosowne ogumienie. W amerykańskiej „Bestii” zastosowane są tzw. opony run flat (umożliwiające bezpieczną jazdę na dystansie nawet 60-100 km, po przebiciu, rozdarciu czy przestrzeleniu) marki Goodyear. Europejscy producenci najczęściej stosują tego samego rodzaju gumy systemu PAX, oferowane przez Michelin. Konstrukcja koła jest połączona z oponą, a w jej wnętrzu znajduje się kompozytowa wkładka przejmująca role nośną po uszkodzeniu gumy i zejściu z niej powietrza. Z racji masy samochodu takie ogumienie musi być regularnie serwisowane (auta muszą być np. przetaczane, żeby nie nastąpiła deformacja opony) i często wymieniane (nawet po dystansie ok. 10 tys. km).
Produkcją opancerzonych limuzyn przede wszystkim zajmują się wyspecjalizowane firmy, bazując na seryjnie dostępnych samochodach. Ale w swojej oficjalnej ofercie mają je także Audi, BMW i Mercedes, oferując auta typu SUV oraz sedany. Wszystkie „fabryczne” limuzyny (poza A8 L Security) wyposażone są w napęd na tylne koła. Zewnętrzni producenci są w stanie spersonalizować zamawiany model w niemal dowolnym stopniu, ale możliwe jest to również w przypadku „seryjnych” modeli pancerek. Tu od warunków zamówienia zależy czy VIP otrzyma samochód w specyfikacji katalogowej, czy też dostarczone mu zostanie auto o cechach indywidualnych - np. z napędem na cztery koła.
Borys Czyżewski