Kontrola drogowa: jak powinna wyglądać?

| [

]( http://www.kpdi.pl/ ) |
| --- | Czas świąt na drogach przejawia się wzmożonym ruchem, a dla policji oznacza mobilizację. Tysiące funkcjonariuszy mierzy prędkość samochodów, sprawdza trzeźwość kierujących, a także sposób przewożenia w autach dzieci. Podróżując do rodziny mamy więc całkiem sporą szansę na to, by zostać zatrzymanym. Warto wiedzieć, czego powinniśmy się spodziewać i jakie uprawnienia ma policjant.

Rozpoczęcie kontroli
Do przeprowadzania kontroli ruchu drogowego upoważnieni funkcjonariusze policji, straży granicznej, umundurowani funkcjonariusze celni oraz inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego. Czynności kontrolne mogą być również wykonywane przez strażników miejskich, strażników leśnych oraz zarządcę drogi, o ile jego ubiór pozwoli na jego łatwe rozpoznanie przez kierowcę. Kontrola może być przeprowadzana zarówno przez umundurowanych, jak i nieumundurowanych policjantów. Umundurowany policjant, jeżeli jest dostateczna widoczność, podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów (potocznie zwaną lizakiem) lub też ręką. W warunkach niedostatecznej widoczności policjant może zatrzymać kierowcę jedynie latarką ze światłem czerwonym lub tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub czerwonym.

Kontrola drogowa może być również przeprowadzana przez policjantów nieumundurowanych. Podają oni sygnały w taki sam sposób, jak policjanci umundurowani, z wyłączeniem jednak sygnału dawanego ręką. Oznacza to, że gdy „ktoś” ubrany po cywilnemu próbuje nas zatrzymać machając ręka, nie mamy obowiązku się zatrzymać, nawet jeżeli po fakcie okazuje się, iż był to policjant. Warto pamiętać, że nieumundurowany funkcjonariusz może nas zatrzymać jedynie w obszarze zabudowanym. W rezultacie nie trzeba reagować na prawidłowe sygnały dawane przez nieumundurowanego policjanta np. na drodze prowadzącej przez las. Polecenie zatrzymania może zostać wydane za pomocą systemu nagłaśniającego np. przez głośnik z radiowozu, a nawet ze śmigłowca.

Niezależnie od sposobu wydania polecenia zatrzymania się, musi ono zostać podane z dostatecznej odległości, tak by kierowca je dostrzegł - lub usłyszał - i mógł się bezpiecznie zatrzymać w miejscu wskazanym przez policjanta. Polecenie zatrzymania pojazdu nie może w żadnym wypadku stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu. Absolutnie niedopuszczalne są takie sytuacje, gdy policjant np. wchodzi na jezdnię zmuszając kierowcę do gwałtownego hamowania. Sam policjant swoim zachowaniem nie może sprowadzać niebezpieczeństwa dla ruchu drogowego, stąd też nie powinien zachowywać się gwałtownie np. wyskakując zza krzaków.

Policjant, w celu wskazania odpowiedniego miejsca do postoju, może nakazać kierowcy, by ten podążał za pojazdem policyjnym. Miejsce, w którym kontrolowani kierowcy powinni się zatrzymywać może zostać oznaczone znakiem "stój - kontrola drogowa". Policjant może nas zobowiązać do zatrzymania się w miejscu, w którym zabraniają tego znaki drogowe (o ile nie zagraża to bezpieczeństwu).

Przepisy upoważniają do zatrzymywania pojazdów strażników leśnych oraz zarządcę drogi tylko, gdy poruszają się oni pieszo. Pozostałe służby upoważnione do przeprowadzania kontroli mogą zatrzymywać pojazdy poruszając się pieszo lub z pojazdu. Warto pamiętać, że funkcjonariusze straży miejskiej, jaki i strażnicy leśni oraz przedstawiciele zarządcy drogi muszą otrzymać od komendanta powiatowego policji specjalne upoważnienie do przeprowadzania kontroli ruchu drogowego. Przedtem muszą jednak przejść stosowne szkolenie.

Inne porady Kancelarii Prawnej Domański i Wspólnicy, www.kdpi.pl: Jak zawrzeć umowę sprzedaży samochodu?

Zachowanie policjanta i kierowcy
Zgodnie z przepisami policjant lub inny kontrolujący niezwłocznie po zatrzymaniu pojazdu musi podać kierowcy swój stopień, imię i nazwisko, a także przyczynę zatrzymania. Niektórzy kierowcy skarżą się, że kontrolujący często podają swoje dane niewyraźnie. W takim wypadku należy wezwać policjanta do okazania legitymacji służbowej. Nieumundurowany policjant przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest okazać legitymację służbową bez odrębnego wezwania. Przepisy nakładają na policjanta obowiązek okazania legitymacji służbowej w sposób umożliwiający zanotowanie danych identyfikujących policjanta. Przepisy zwalniają policjanta od powyższych obowiązków, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pojazd pochodzi z przestępstwa lub kierowca albo pasażerowie popełnili przestępstwo. Jeżeli zatem kierowca jest pod wpływem alkoholu, policjant przeprowadzający kontrolę nie musi podawać swoich danych osobowych.

Policjant może nakazać kierowcy wyłączenie silnika, czy jednak może poprosić kierowcę o opuszczenie pojazdu? Przepisy upoważniają go do tego jedynie wtedy, gdy jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa lub charakterem kontroli. Co do zasady kierowca nie może zostać wpuszczony przez policjantów do radiowozu. Przepisy wskazują jednak sytuacje, gdy jest to dozwolone. Dotyczy to w szczególności konieczności udzielenia pomocy rannemu lub też doprowadzenia kierowcy do izby wytrzeźwień lub pokazania kierowcy filmu z zarejestrowanego wykroczenia (policjant powinien w miarę możliwości na żądanie kierowcy pokazać mu takie nagranie). Policjant przeprowadzający kontrolę trzeźwości kierowcy powinien na prośbę kierowcy okazać mu wynik pomiaru. Powinien on posiadać przy sobie potwierdzoną kopię świadectwa legalizacji alkomatu i na żądanie okazać go kontrolowanemu.

Rozporządzenia wskazuje, że policjant zatrzymujący prawo jazdy musi wydać kierowcy odpowiednie pokwitowanie. Zgodnie z art. 135 ustawy Prawo o ruchu drogowym policjant ma obowiązek zatrzymania prawa jazdy, gdy podejrzewa, że kierowca prowadził pod wpływem alkoholu lub innego środka odurzającego lub też w stosunku do kierowcy orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub zatrzymanie prawa jazdy, jak również, gdy kierowca przekroczył 24 punkty karne (lub 20 punktów w ciągu roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy). Ponadto prawo jazdy podlega zatrzymaniu, gdy policjant podejrzewa, że zostało ono podrobione, jest zniszczone lub upłynął termin jego ważności. W takim wypadku pokwitowanie zatrzymania dokumentu uprawnia kierowcę do prowadzenia pojazdów w ciągu 7 dni.

Kierowca podlegający kontroli ma obowiązek stosować się do poleceń, sygnałów i wskazówek wydawanych przez kontrolującego. Jeżeli kontrolujący nakaże kierowcy zatrzymanie pojazdu, kierowca musi zatrzymać pojazd i położyć ręce na kierownicy. Kierowca nie ma prawa wysiadać z samochodu, z wyjątkiem, gdy zostanie o to poproszony przez kontrolującego. Podczas kontroli z samochodu nie może wysiadać również pasażer, chyba że uzyska on zgodę kontrolującego. Jeżeli policjant tego zażąda, kierowca powinien wyłączyć silnik i włączyć światła awaryjne.

Inne porady Kancelarii Prawnej Domański i Wspólnicy, www.kdpi.pl: Jak zawrzeć umowę sprzedaży samochodu?

Policjant za kierownicą twojego samochodu
Przepisy upoważniają funkcjonariuszy policji do przeprowadzania kontroli drogowej stanu technicznego pojazdu. Nawet gdy kierowca ma ważne badania techniczne. Nie można przecież wykluczyć, że np. w samochodzie źle są ustawione światła. Zgodnie z przepisami (Zarządzenie nr 609 Komendanta Głównego Policji) kontrolę stanu technicznego pojazdów silnikowych mogą przeprowadzać jedynie policjanci posiadający odpowiednie przeszkolenie zawodowe. Inni policjanci powinni ograniczyć swoje czynności do sprawdzenia dokumentów oraz trzeźwości kierowcy.

Funkcjonariusz przeprowadzający kontrolę techniczną pojazdu może sprawdzić przede wszystkim dokumenty dotyczące stanu technicznego pojazdu oraz identyfikację pojazdu. Kontrola może objąć sprawdzenie układu hamulcowego i kierowniczego, sprawdzenie widoczności, urządzeń oświetlenia i wyposażenia elektrycznego, osi, kół, opon i zawieszenia, podwozia i elementów przymocowania do podwozia. Kontrola może dotyczyć również innego wyposażenia (dotyczy to również tachografu i ogranicznika prędkości), a także sprawdzenie uciążliwości pojazdu obejmującej emisję spalin oraz wycieki paliwa i oleju. I tak, jeżeli pojazd jest zbyt hałaśliwy, to ,mimo że nie powoduje to zagrożenia bezpieczeństwa, policja może nakazać kierowcy usunięcie elementu powodującego hałas. Policjant może nakazać kierowcy otworzenie bagażnika lub podniesienie pokrywy silnika, przy czym powinien on uzasadnić, dlaczego kontrola jest aż tak skrupulatna. Z przeprowadzonej kontroli funkcjonariusz sporządza sprawozdanie w dwóch egzemplarzach. Oryginał
sprawozdania kontrolujący przekazuje kierowcy, a sam zachowuje kopię.

Policjantowi wolno wsiąść do kontrolowanego samochodu i się nim przejechać, o ile oczywiście posiada stosowne prawo jazdy. Takie uprawnienie przysługuje policjantowi tylko, gdy ma to na celu sprawdzenie stanu technicznego pojazdu (zwłaszcza hamulców)
lub przestawienie pojazdu w bezpieczne miejsce.

Jeżeli pojazd zagraża bezpieczeństwu lub nie ma ważnych badań technicznych, policjant powinien zatrzymać dowód rejestracyjny i wydać kierowcy odpowiednie pokwitowanie. W pokwitowaniu policjant może zezwolić na używanie pojazdu przez czas nieprzekraczający 7 dni, określając jednocześnie warunki korzystania z pojazdu. Oznacza to, że policjant może w pokwitowaniu upoważnić kierowcę do podróży do najbliższego warsztatu samochodowego. Zwrot zatrzymanego dokumentu następuje niezwłocznie po ustaniu przyczyny uzasadniającej jego zatrzymanie

Podsumowanie
Kierowca powinien stosować się do poleceń kontrolującego pod rygorem odpowiedzialności za wykroczenie. Zgodnie z art. 92 kodeksu wykroczeń osoba, która nie stosuje się do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego podlega karze grzywny albo karze nagany. Niezastosowanie się do sygnału nakazującego zatrzymanie pojazdu może się wiązać z karą aresztu lub grzywny. W tym ostatnim przypadku sąd może orzec wobec sprawcy wykroczenia nawet zakaz prowadzenia pojazdów.

Monika Maśnicka, Krzysztof Kuczyński Kancelaria Prawna Domański i Wspólnicy

tb/

Inne porady Kancelarii Prawnej Domański i Wspólnicy, www.kdpi.pl: Jak zawrzeć umowę sprzedaży samochodu?