| [
]( http://www.kpdi.pl/ ) |
| --- | Zakup samochodu to dla wielu spełnienie motoryzacyjnych marzeń za cenę kilkuletnich oszczędności kupującego. W ferworze emocji najwięcej uwagi przywiązujemy do znalezienia wymarzonego egzemplarza i sprawdzenia jego stanu technicznego. Warto jednak poświęcić minimum uwagi sposobowi jego nabycia. Niniejszy artykuł poświęcony będzie problematyce umów sprzedaży samochodu - jej istotnym elementom oraz związanym z nią dodatkowym obowiązkom wynikającym z przepisów prawa.
W jakiej formie zawrzeć umowę?
Kodeks cywilny w żaden sposób nie ogranicza sposobu zawarcia umowy sprzedaży i nie uzależnia jej skuteczności od przyjętej formy. Teoretycznie zatem umowa taka może zatem zostać zawarta zarówno ustnie, na piśmie, jak również w drodze elektronicznej. Zawarcie takiej umowy w formie ustnej może jednak utrudnić udowodnienie treści ustaleń dokonanych między kupującym a sprzedającym. W konsekwencji uniemożliwi to jednej ze stron dochodzenie przysługujących jej roszczeń. Lepiej więc skłaniać się ku formie pisemnej. Przedstawienie dokumentu na dowód zawarcia umowy sprzedaży może również okazać się potrzebne w wydziale komunikacji, urzędzie skarbowym – w razie kontroli prawidłowości obliczenia podatku - lub w kontaktach z ubezpieczycielem.
Do niedawna dość popularnym sposobem zawierania umów sprzedaży samochodu było korzystanie z ofert zamieszczanych na internetowych portalach aukcyjnych. Umieszczenie zdjęć i opisu pojazdu wraz z ceną zgodnie z regulaminem portalu stanowiło wówczas ofertę. Przybicie poprzez wygranie licytacji, bądź skorzystanie z opcji „kup teraz” prowadziło do zawarcia umowy sprzedaży i nabycia własności samochodu na kupującego. W efekcie zdarzało się, iż na skutek pomyłki sprzedającego samochód nabywany był na aukcji z opcją „kup teraz” lub bez ceny minimalnej, za zdecydowanie niższą kwotę niż jego wartość rynkowa. Niejednokrotnie sprawy trafiały do sądów, które często nie uznawały argumentu sprzedającego, iż działał pod wpływem błędu i uznawały zawarte w ten sposób umowy za ważne. Obecnie jednak większość portali internetowych, będących platformami kojarzenia sprzedawców i kupujących pojazdy, zastrzega w swoich regulaminach, iż ogłoszenia motoryzacyjne nie stanowią oferty w myśl przepisów kodeksu cywilnego i mają wyłącznie
charakter informacyjny. Nie ma co więc liczyć na okazję wynikającą z błędu sprzedającego. Przed skorzystaniem z oferty portalu świadczącego podobne usługi należy dla pewności zapoznać się najpierw z jego regulaminem.
(fot. Marek Wieliński) Na co warto zwrócić uwagę? Minimalna treść umowy
W ramach umowy sprzedawca zobowiązuje się przenieść własność pojazdu na kupującego i wydać mu przedmiot, przy czym kupujący zobowiązuje się go odebrać i dokonać zapłaty określonej w umowie ceny. Przed dokonaniem transakcji należy w pierwszej kolejności zweryfikować dane potencjalnego kontrahenta i umieścić je w umowie tak, aby możliwa była jego ewentualna późniejsza identyfikacja, włącznie z jego numerem PESEL lub NIP. Ponadto kupujący powinien również upewnić się, czy osoba z która podpisuje umowę jest uprawniona do jej zawarcia, tj. czy jest właścicielem samochodu bądź ewentualnie posiada pełnomocnictwo do sprzedaży udzielone przez właściciela lub wszystkich współwłaścicieli pojazdu. Ważne jest również precyzyjne opisanie auta będącego przedmiotem umowy z podaniem marki, modelu, rocznika, numeru VIN, itp. Strony powinny ponadto wskazać cenę, za której zapłatą następuje nabycie. Zgodnie z ustawą o cenach, kwota podana na umowie będzie traktowana jako cena brutto.
Podpisana umowa sprzedaży samochodu powinna też zawierać datę jej zawarcia, gdyż z tą chwilą dochodzi do przejścia własności na kupującego, nawet gdyby pojazd miałby być wydany później. Od podanej w umowie daty uzależnione są w związku z tym terminy związane z rejestracją w wydziale komunikacji, zgłoszeniem nabycia własności urzędowi skarbowemu oraz ubezpieczycielowi.
Wydanie dokumentów i przynależności
Wraz z przejściem własności samochodu, kupujący nabywa własność przynależności, czyli rzeczy niezbędnych do prawidłowego korzystania z pojazdu. Należą do nich dokumenty pojazdu, takie jak: dowód rejestracyjny, karta pojazdu, dowód zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC oraz uiszczenia składki, jak i obowiązkowe wyposażenie – gaśnica, trójkąt ostrzegawczy itp. Wszelkie inne dodatkowe czy niestandardowe wyposażenie auta, takie jak np. bagażnik dachowy, musi być wpisane w umowy.
W przypadku samochodu sprowadzanego z zagranicy kupujący powinien otrzymać ponadto dokumenty potwierdzające zakup pojazdu za granicą. Gdy kupujemy auto zagraniczne „po opłatach”, dodatkowo możemy żądać dowodów uiszczenia opłaty recyklingowej, opłat celnych i należnych podatków (w tym akcyzy, jeżeli powinna być opłacona).
Inne porady Kancelarii Prawnej Domański i Wspólnicy, www.kdpi.pl: Pojazd zabytkowy: stare auto nie musi być ciężarem
(fot. PAP/Lech Muszyński) Rękojmia w sprzedaży samochodu
Sprzedający ma obowiązek informować kupującego o wszelkich okolicznościach faktycznych i prawnych dotyczących sprzedawanego pojazdu oraz jest odpowiedzialny względem kupującego za wszelkie wady prawne i fizyczne przedmiotu umowy.
Rękojmia za wady prawne rzeczy oznacza odpowiedzialność sprzedającego w sytuacji gdy stanowi on własność osoby trzeciej albo jeśli jest obciążony prawami osób trzecich. W efekcie kupujący powinien ustalić stan prawny, albo wprowadzić przynajmniej zapis, iż samochód należy do sprzedającego i nie jest obciążony prawami osób trzecich. Warto sprawdzić, czy pojazd nie jest wpisany do rejestru zastawów, gdyż dla ustanowienia zastawu nie jest wymagany wpis takiej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym.
Sprzedający jest odpowiedzialny również za wady fizyczne, czyli wszelkie wady zmniejszające jego wartość bądź użyteczność. To samo dotyczy sytuacji w której samochód został wydany w stanie niezupełnym, lub nie ma właściwości, o których sprzedający zapewnił kupującego (np. spalanie, przebieg czy bezwypadkowość).
Należy zwrócić uwagę na dość często pojawiający się w umowach zapis, zgodnie z którym kupujący oświadcza, iż znany jest mu stan techniczny samochodu. Zapis ten może być rozumiany jako potwierdzenie, że kupujący poznał również ewentualne wady fizyczne auta. Warto wtedy wpisać oświadczenia sprzedającego co do istotnych dla nas właściwości pojazdu, np. jego bezwypadkowość czy przebieg.
W przypadku gdy okaże się, że sprzedana rzecz ma wady, o czym kupujący nie wiedział w chwili sprzedaży, kupujący może odstąpić od umowy lub żądać obniżenia ceny. Stąd też, bardzo ważnym jest uprzednie zbadanie samochodu pod kątem technicznym jak i prawnym. W przypadku aut nowszych pomocny może być autoryzowany serwis. Bazy danych koncernów są na tyle rozbudowane, że serwisy są w stanie dotrzeć do historii serwisowej auta, nawet sprowadzanego zza granicy. Informację o tym czy auto nie jest poszukiwane na terenie Schengen, uzyskać można w każdej jednostce policji.
Rękojmia za wady fizyczne wygasa jeżeli kupujący nie powiadomi sprzedającego o wykryciu wady w terminie roku od dnia kiedy auto zostało kupującemu wydane. Z kolei rękojmia za wady prawne wygasa jeżeli kupujący nie powiadomi sprzedającego o wykryciu wady w terminie roku od dnia kiedy dowiedział się o jej istnieniu. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy sprzedający podstępnie zataił wadę. Uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają też, jeśli kupujący nie zawiadomi sprzedającego o wadach w ciągu miesiąca od wykrycia wady. Aby zachować powyższy termin, wystarczy wysłać listem poleconym zawiadomienie o wadzie rzeczy sprzedanej przed upływem tego terminu.
Gwarancja
Sprzedający może ponadto udzielić kupującemu gwarancji jakości sprzedanego samochodu. W konsekwencji sprzedający jako gwarant jest odpowiedzialny za usunięcie wady fizycznej rzeczy lub za dostarczenie rzeczy wolnej od wad, pod warunkiem, że wady te ujawniają się w ciągu terminu, obowiązywania gwarancji. Zgodnie z Kodeksem cywilnym w przypadku, gdy termin gwarancji nie został określony, wynosi on jeden rok od dnia, kiedy auto zostało kupującemu wydane. Niezależnie od uprawnień gwarancji kupujący może korzystać jednocześnie z uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne.
Podsumowanie
Transakcja sprzedaży samochodu, jeżeli nie jest zawierana w formie elektronicznej, dla celów dowodowych powinna bezwzględnie zostać sporządzona na piśmie. Umowa taka powinna zawierać przynajmniej oznaczenie stron, pojazdu będącego przedmiotem sprzedaży oraz określenie ceny zakupu. Ważne jest też udokumentowanie daty zawarcia umowy. Jednakże, wraz z podpisaniem umowy, wydaniem pojazdu i zapłatą ceny nie kończą się obowiązki stron umowy sprzedaży pojazdu. Pozostają jeszcze zwłaszcza te o charakterze publicznoprawnym, jak obowiązki rejestracji/wyrejestrowania pojazdu w wydziale komunikacji, zapłaty odpowiednich podatków, oraz te związane z zawarciem umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC. Ich charakterystyka zostanie przedstawiona w części 2 artykułu.
Krzysztof Kuczyński, Wojciech Stec
Kancelaria Prawna Domański i Wspólnicy
Inne porady Kancelarii Prawnej Domański i Wspólnicy, www.kdpi.pl: Pojazd zabytkowy: stare auto nie musi być ciężarem
tb/