| [
]( http://barnat.pl/ ) |
| --- | Jeśli zostałeś zatrzymany przez policję do kontroli drogowej, z pewnością zostaniesz poproszony o okazanie prawa jazdy i dokumentów pojazdu. Do typowych czynności policji należy także sprawdzenia stanu trzeźwości kierującego i kontrola techniczna pojazdu. Rzadziej zdarza się badanie wykrywające pozostawanie pod wpływem środków odurzających. Może być jednak i tak, że kierowca zostanie przez policjanta poproszony o otworzenie bagażnika. Czy musimy się na to godzić?
Przeszukanie, a ściślej kontrola osobista, przeglądanie zawartości bagażu i sprawdzenie ładunku, nie mogą być przeprowadzane w ramach każdej kontroli drogowej. Należą one do tych uprawnień policji, które w istotny sposób ograniczają konstytucyjne prawo do nietykalności osobistej i prawo do prywatności. Dlatego ich wykorzystanie jest ograniczone do wyjątkowych przypadków, określonych przepisami prawa.
Policjant może przeprowadzić kontrolę osobistą kierowcy lub pasażerów, zaglądać do bagażnika i sprawdzać zawartości bagażu wyłącznie w sytuacji, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia karalnego czynu zabronionego. Nieodpuszczalne są tym samym rutynowe kontrole osobiste lub przeglądanie bagażnika każdego zatrzymanego pojazdu. Kontrolę osobistą przeprowadza się również w celu odnalezienia dokumentu tożsamości, jeżeli osoba kontrolowana odmawia jego okazania. W praktyce działań policji uzasadnieniem naruszenia twojej prywatności może być także konieczność zabezpieczenia lub ujawnienia dowodów popełnienia czynu zabronionego, własne spostrzeżenia policjantów poczynione w czasie patrolu, pozyskanie informacji operacyjnych wskazujących na niezgodne z prawem działanie, a także pośredni związek z zaistniałym już czynem zabronionym np.: twoja obecność w pobliżu miejsca włamania.
Jakie obowiązki ma policjant?
Przed rozpoczęciem czynności policjant jest zobowiązany podać swój stopień służbowy oraz imię i nazwisko, a jeżeli kontrolę przeprowadza policjant nieumundurowany, jest on zobowiązany okazać legitymację służbową. W obu przypadkach masz prawo zanotować dane funkcjonariusza - jego imię i nazwisko albo numer legitymacji służbowej.
Obowiązkiem policjanta jest podanie podstawy prawnej i przyczyny podjęcia czynności służbowej. Podstawa prawną czynności kontrolnych jest art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy o Policji. Przyczyna podjęcia czynności powinna być sformułowana w sposób konkretny i jednoznaczny, niedopuszczalne jest ograniczenie się przez policjanta do zacytowania fragmentu ustawy.
Czynności kontrolne należy przeprowadzać w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, której dotyczą. Po ich zakończeniu, policjant jest zobowiązany poinformować cię o prawie do złożenia zażalenia do prokuratora.
(fot. Policja.pl) Każda czynność powinna zostać udokumentowana w notatniku służbowym, a na twoje żądanie policjant musi sporządzić protokół. Czasami zdarza się, że mundurowi odstępują od zamiaru przeszukania, jeśli kierowca wyraźnie zażyczy sobie spisania z niego protokołu. W protokole powinny znaleźć się informacje dotyczące miejsca i czasu, dane uczestników, przyczyna i przebieg kontroli, spis znalezionych przedmiotów i podjęte wobec nich czynności. Osoby uczestniczące mają prawo zgłosić zarzuty co do treści protokołu. Ewentualne zarzuty powinieneś sformułować przed jego podpisaniem.
Na czym polegają czynności kontrolne?
Kontrola osobista polega na sprawdzeniu zawartości odzieży osoby kontrolowanej i przedmiotów znajdujących się na jej ciele. Kontrola powinna się odbyć bez odsłaniana zakrytych powierzchni ciała. Policjant odbiera osobie kontrolowanej broń lub inne niebezpieczne przedmioty mogące służyć do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia albo przedmioty mogące stanowić dowód w postępowaniu lub podlegające przepadkowi.
Kontrolę osobistą wykonuje policjant tej samej płci co osoba kontrolowana, bez obecności osób postronnych. W wyjątkowych przypadkach, gdy ze względu na zagrożenie życia, zdrowia ludzkiego lub mienia zachodzi potrzeba niezwłocznego przeprowadzenia kontroli, czynności kontrolne może przeprowadzić funkcjonariusz odmiennej płci.
Przeglądanie bagażu lub sprawdzenie ładunku odbywa się w twojej obecności. Policjant nie może otwierać bagażnika twojego samochodu, gdy nie ma cię w pobliżu.
Polecamy w serwisie internetowym barnat.pl:: Jakie sankcje grożą za ucieczkę z miejsca z wypadku?
(fot. PAP/Darek Delmanowicz) Co jeśli przeszukanie było bezprawne?
W razie bezprawnego przeprowadzania przeszukania policjant ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie dyscypliny służbowej. Do przewinień dyscyplinarnych należą między innymi: niedopełnienie obowiązków służbowych lub przekroczenie uprawnień oraz zaniechanie czynności służbowej albo wykonanie jej w sposób nieprawidłowy. Funkcjonariusz może zostać ukarany np. naganą, wyznaczeniem na niższe stanowisko służbowe, obniżeniem stopnia albo wydaleniem ze służby. W treści wspomnianego wcześniej zażalenia do prokuratora można opisać wszelkie nieprawidłowości, jakie miały miejsce podczas czynności policji. Przedtem jednak, już w trakcie przeprowadzania czynności, jeżeli sposób działania policji narusza prawo, warto zażądać spisania protokołu i umieszczania w nim stosownych uwag.
Jeżeli twoje zażalenie będzie dotyczyło przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza policji, może zostać potraktowane jako zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 231 Kodeksu karnego. Przestępstwo to popełnia funkcjonariusz publiczny, a więc także policjant, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. W odpowiedzi na takie zażalenie, prokurator podejmie czynności sprawdzające, a ty zostaniesz wezwany na przesłuchanie w charakterze świadka. Dalszy tok postępowania zależy od zebranych dowodów i ustaleń prokuratora. Opisując okoliczności zdarzenia warto pamiętać, że kto zawiadamia organ ścigania o przestępstwie wiedząc, że przestępstwa nie popełniono, ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 238 Kodeksu karnego.
Poza przepisami o odpowiedzialności dyscyplinarnej policjantów i przepisami kodeksu karnego, środkiem ochrony prawa do nietykalności osobistej i prawa do prywatności są przepisy Kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych. Jeżeli działania policji naruszyły w bezprawny sposób twoje dobra osobiste, możesz wystąpić z pozwem o ochronę dóbr osobistych do sądu powszechnego.
Krzysztof Barnat, adwokat, źródło: barnat.pl
tb/moto.wp.pl
Polecamy w serwisie internetowym barnat.pl:: Jakie sankcje grożą za ucieczkę z miejsca z wypadku?