Historia Fiata

Dzisiejszy Fiat jest jednym z największych koncernów motoryzacyjnych, nie tylko w Europie, ale i na świecie. Marka ta zrzesza pod sobą 14 różnych firm, w tym m.in. FIAT Auto, Alfa Romeo, Iveco, Ferrari, Maserati, Jeep, Dodge czy Chrysler. Swoje fabryki ma we Włoszech, Brazylii, ale i w Polsce, a oferta produktów rozciąga się od samochodów osobowych i dostawczych, przez maszyny rolnicze po wyroby metalurgiczne. Oczywiście, tak duża firma nie pojawiła się przecież ot tak - musiał nastąpić pewien rozwój. Jak się to wszystko zaczęło? Jakie były przełomowe momenty dla tej firmy? Który samochód był najbardziej udany? Zapraszamy na krótką lekcję historii Fabbrica Italiana di Automobili Torino.

11 lipca 1899 roku w Palazzo Bricherasio podpisano akt założycielski firmy "Societa Anonima Fabbrica Italiana Automobili Torino". Wśród członków zarządu Giovanni Agnelli reprezentował grupę inwestorów a w 1902 roku mianowano go Dyrektorem Zarządzającym firmy. Pierwszy zakład Fiata został otwarty w 1900 roku w Corso Dante. Zatrudniono 150 pracowników i wyprodukowano 24 pojazdy, w tym model 3/12 HP, jeszcze bez biegu wstecznego. Logo Fiata, owalne na niebieskim tle i zaprojektowane przez Biscarettiego, obowiązywało od 1904 roku. W pierwszym Pucharze Italii do mety dojechało 9 Fiatów. Prawdziwie pierwszym samochodem rajdowym był 24 HP, prowadzony przez Vincenzo Lancię, który wygrał rajd górski Sassi-Superga w 1902 roku. W drugim Tour Italia udział wziął sam Giovanni Agnelli, który ustanowił rekord modelem 8 HP.

Na zdjęciu przedstawiono model 24 HP Corsa. Zbudowany w 1902 roku, był to pierwszy samochód zaprojektowany wyłącznie po to, by się ścigać. Ważący 450 kilogramów, wyposażony w silnik o pojemności 7238 centymetrów sześciennych pojazd był w stanie osiągnąć 100 km/h, co w tamtych czasach było prędkością bardzo wysoką.

W 1916 roku, pod kierownictwem Giacomo Matte Trucco, rozpoczęła się budowa zakładu w Lingotto. Zakład, największy w Europie, zajmował pięć kondygnacji, a na jego dachu zlokalizowano futurystyczny tor do jazd próbnych. Szybko stał się symbolem, włoskiego przemysłu samochodowego i został ukończony w 1922 roku. Tymczasem Fiat rozszerzył swoją działalność, wchodząc na rynek przemysłu stalowego, w branżę kolejową, elektryczną i transportu publicznego. Powstał Fiat Lubrificanti i otwarto pierwszą filię w Rosji. Po wybuchu wojny niemal cała produkcja firmy przeznaczona była na potrzeby wojska. Po wojnie nadeszły lata zmian i kryzysu, ale już w 1923 roku, dzięki polityce ścisłej kontroli kosztów, powrócił rozwój. Giovanni Agnelli został pierwszym Dyrektorem Wykonawczym. Na rynku pojawiły się liczne modele samochodów, wśród nich model 509, pierwszy samochód czteromiejscowy.

Model znajdujący się obok to Zero, znany również jako 12/15 HP. Produkowany w latach 1912-1915, wyposażony w silnik o pojemności 1,8 litra, o mocy 18 KM (13 kW), wydajność 12 l/100km. Jest to pierwszy Fiat, który sprzedał się w ponad 2,000 egzemplarzy.

W latach autorytarnych rządów Mussoliniego również Fiat musiał ograniczyć ekspansję międzynarodową i skoncentrować się na rynku krajowym. W latach trzydziestych ubiegłego stulecia nastąpił znaczący rozwój technologiczny ciężarówek i samochodów dostawczych. Jednocześnie odnotowano istotny rozwój rynku lotniczego i kolejowego. W 1934 i 1936 roku na rynku ukazały się dwa modele, przeznaczone dla masowego odbiorcy: "Balilla", zwana także "Tariffa minima" ze względu na niski poziom zużycia paliwa, i "Topolino", najmniejszy samochód dostawczy świata, produkowany do 1955 roku. W 1937 roku rozpoczęły się prace nad budową dużego zakładu Mirafiori, w którym wprowadzano najnowsze rozwiązania produkcji przemysłowej i który był potwierdzeniem zainteresowania firmy produkcją masową.

Fiat 500, znany częściej jako Topolino w czasie produkcji był jednym z najmniejszych pojazdów na świecie. Sprzedaż 500 zaczęła się w 1937, skończyła zaś w 1955. W tym czasie "myszka" (bo to właśnie oznacza Topolino) zmieniła się dwukrotnie. Wyposażona była w 4-cylindrowy silnik o pojemności 569 cm sześciennych, montowany przed przednią osią i chłodzony wodą. Chłodnica znajdowała się za silnikiem, dzięki czemu przód mógł być tak pochylony

W latach wojennych nastąpiła drastyczna redukcja produkcji samochodów osobowych na rzecz pojazdów dostawczych. W 1945 roku zmarł senator Giovanni Agnelli i kierownictwo Fiata przejął Vittorio Valletta. W 1948 roku ukończono odbudowę zakładów zniszczonych podczas wojny, między innymi dzięki amerykańskiej pomocy otrzymanej w ramach planu Marshalla. Pojawiły się pierwsze zyski i zwiększano liczbę zatrudnionych. Dwoma nowymi modelami, 500 i 1400, Fiat potwierdził swoje zaangażowanie w badania i rozwój. Po raz pierwszy masowo produkowane samochody wyposażono w ogrzewanie i wentylację.

Pojazd przedstawiony obok to jeden ze wspomnianych modeli, a dokładnie - 1400. Jest to bardzo pionierski Fiat: jako jeden z pierwszych został wyposażony w ogrzewanie, jako pierwszy miał samonośne nadwozie, a także w 1953 był pierwszym dieslem w ofercie firmy, choć diesel ten był traktowany jako oddzielny model 1400 Diesel. W 1954 Fiat 1400 został podany faceliftingowi, oraz przemianowaniu na 1900 - zmiana ta dotyczyła jednak tylko wersji benzynowej. Suche liczbowe fakty przedstawiają się następująco: 1,4 litra pojemności, moc 44 koni mechanicznych, maksymalna prędkość 120 km/h, waga 1120 kg. Zbudowano około 77 tysięcy egzemplarzy.

W 1953 roku zaprezentowano pierwszy samochód Fiata z silnikiem wysokoprężnym - model 1400 diesel. W 1958 roku miał miejsce początek ogromnego wzrostu produkcji, zarówno samochodów, jak i maszyn. Zakład Mirafiori podwoił produkcję, a Fiat otwierał nowe fabryki za granicą. We Włoszech trwał boom gospodarczy, a siłą napędową gospodarki był przemysł samochodowy. W 1955 roku postał Fiat 600, mały samochód silnikiem z tyłu. W 1957 roku zaprezentowano model New 500, a w 1960 roku rozpoczęła się jego produkcja w wersji "Giardinetta" - był to prekursor samochodów kombi. Ponadto, w latach tych pojawił się model 1800, a następnie 1300 i 150

Samochód na zdjęciu to Fiat 500, jeden z popularniejszych modeli firmy, a także jeden z bohaterów filmu Auta. Wypuszczony w 1957 r. jako Nuova (nowy) 500 jako tani i praktyczny pojazd do miasta, mierzący tylko 3 metry, i wyposażony w chłodzony powietrzem silnik o pojemności 479 centymetrów sześciennych. Jest uważany za jedno z pierwszych aut segmentu A, miał też parę odmiennych modeli, takich jak Giardinieria z 1960 - 500 w wersji kombi.

Po modelu 850 na rynku pojawił się inny model średniej wielkości - 127 - który zadebiutował w 1971 roku. Osiągnął wielki sukces rynkowy i zdobył tytuł "Samochodu Roku". W 1966 roku Giovanni Agnelli, wnuk założyciela, objął stanowisko prezesa firmy. Lata te były świadkiem silnego dążenia do automatyzacji, która była lekarstwem na kryzys paliwowy oraz dalszych innowacji technologicznych.

Fiat 127 zadebiutował w roku 1971 jako dwudrzwiowy sedan. Rok później dodano wersję trzydrzwiową. Był to pierwszy hatchback supermini w ofercie Fiata. Wyposażony w supernowoczesny (jak na tamte czasy) poprzeczny układ, przenoszący napęd na koła przednie ze skrzynią biegów umieszczoną na końcu silnika, a także w poprzeczny resor piórowy z tyłu pojazdu. 127 był wznawiany dwukrotnie - najpierw w 1977, potem w 1982 roku. Licencja na ten model została wykupiona przez zakłady Zastava, produkujące go do 2008 roku jako Yugo Koral. Nagrodę "Samochodu Roku" wygrał głównie dzięki wykorzystaniu miejsca (80% wnętrza było dostępne dla pasażerów i bagażu) i za zachowanie na drodze. W czerwcu 1974 - trzy lata po rozpoczęciu sprzedaży - sprzedano milionową 127.

W 1979 roku wyodrębniono oddzielna firmę zajmującą się produkcją samochodów: Fiat Auto S.p.A., która przejęła marki Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth i Ferrari. Początkowo marka Ferrari została przejęta w 50%, następnie w 87%. W 1983 roku firma przejęła także Alfa Romeo i zakupiła prestiżowa markę sportową, Maserati. W 1980 roku Giugiaro zaprojektował nowy popularny model Fiata - Pandę. Dwa lata później pojawił się model, który stał się symbolem odrodzenia firmy: Fiat Uno. Kolejny udany model pojawił się w 1989 roku: Tipo, ogłoszony "Samochodem Roku" dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym. Jego produkcja była wyzwaniem dla technologii Fiata: prowadzona była na programowanych stanowiskach

Fiat Uno, wprowadzony na rynek w 1983 to kolejny z bardziej znanych Fiatów. Statystyki mówią same za siebie: jest na 8 miejscu z najczęściej produkowanych modeli na świecie, zaraz za Volksvagenem Beetle (popularnie zwanego "Garbusem), czy Fordem T. Do dziś sprzedawany jest w Brazylii, choć najnowsza wersja jest tylko inaczej nazwaną Pandą.

Po debiucie modelu Tempra w 1990 roku, w kolejnym pojawił się model 500. Dwa lata później, w 1993 roku, nadszedł czas Fiata Punto (zdobywcy nagrody "Samochód Roku" w 1995) i Fiata Coupe, zaprojektowanego przez Pininfarinę i Centro Stile Fiat. Fiat Ulysse, wprowadzony na rynek w 1994 roku, oznaczał wejście firmy do nowego, rozwijającego się sektora: samochodów MPV. W 1995 roku zadebiutowały modele Barchetta, Fiat Bravo i Brava, w następnym Marea i Marea WE, a w 1997 Palio W 1996 roku Giovanni Agnelli został honorowym prezesem Fiat Group, a obowiązki Dyrektora Wykonawczego przejął Cesare Romiti. W 1997 roku firma opuściła dotychczasową siedzibę w Corso Marconi i przeniosła się do Palazzina Fiat w Lingotto, przekształconego w teren Międzynarodowych Targów i Centrum Konferencyjne. 1998 był rokiem Fiata Seicento, i modelu Multipla. Dwa lata później, w trakcie Salonu Samochodowego w Paryżu, zaprezentowano Fiata Doblo. W 2001 roku na rynek wjeżdża Fiat Stilo. W kolejnym roku modele Multipla, Ulysse i Stilo Multi
Wagon poddane są zmianom. W 2003 roku pojawia się nowe Punto z silnikiem 1.3 Multijet 16v oraz odnowiona Barchetta. Jesienią na rynku powitano nową Pandę, która zdobyła tytuł "Samochodu Roku 2004".

Zdjęcie przedstawia Fiata Seicento. Wprowadzony w 1997, zastąpił popularne "cienko cienko" - Cinquecento. Składany, tak samo jak poprzednik, w Tychach, długości 3,34 metra, nie był zbyt bezpieczny - w testach EuroNCAP zdobył półtora gwiazdki (dla porównania, nieco mniejszy Smart ForTwo zdobył ich 3)

Logo Fiata zostało zmienione i zgodnie z propozycją Centro Stile Fiat, otrzymało okrągły kształt, stanowiący ewolucję formy nadanej mu dla uczczenia stulecia firmy. Nowe logo miało także za zadanie symbolizować zmianę designu Fiata: więcej uwagi poświęca się teraz technologii i inteligentnym rozwiązaniom, mającym na celu uproszczenie wielu aspektów codziennej eksploatacji. Fiat Idea, dostępny od 2004 roku, to nie tylko pierwszy samochód klasy mini MPV stworzony przez Fiata, ale także pierwszy pojazd, będący wyrazem nowej misji firmy. Oszczędny i mocny, silnik ten sprawdził się już w modelach Idea, Panda, Punto i Stilo. Nowy system - powstały w ramach ewolucji układu wtrysku "Common Rail" - to podstawa działania dwóch nowych jednostek Fiata, małego 1.3 Multijet 16v i sportowego 1.9 Multijet 16v.

Grande Punto to trzecia generacja Punto, jednego z najpopularniejszych pojazdów do nauki jazdy w Polsce. Stylizowany przez Giugiaro i oparty na platformie Gamma GM, mimo nazwy Punto w swoim imieniu bardzo różni się od poprzednich modeli pod względem części. Pojazd, zaprezentowany w maju 2005 roku, jest sprzedawany do dziś, choć w nieco zmienionej formie.

Dynamiczny rozwój firmy, zdefiniowanie kolejnych wyzwań i zadań to dobry moment, by wprowadzić nowe logo odzwierciedlające aktualną strategię marki. Odwołując się, zarówno do bogatej historii, jak i ostatnich osiągnięć firmy, agencja Robilant Associati we współpracy z Centro Stile Fiat, zaprojektowała nowe logo. Znak nawiązuje kształtem i liternictwem do słynnej tarczy umieszczanej na autach Fiata od 1931 do 1968 roku. To wydłużony w pionie napis Fiat na czerwonym tle, otoczony chromowanym obramowaniem. Całość daje efekt trójwymiarowości, przywołując na myśl skojarzenia z nowoczesną technologią, włoską szkołą designu i dynamizmem.

Fiat wciąż się rozwija. Jedną z ostatnich innowacji jest silnik TwinAir, w który wyposażone są mniejsze modele Fiata, takich jak najnowsza "pięćsetka". Czy jeszcze nas czymś zaskoczą? Czas pokaże...

Wstyd by było mówić o Fiacie nie wspominając o marce tak nam bliskiej. Polski Fiat został utworzony w 1932 roku,kiedy to polski rząd podpisał porozumienie z FIAT-em dotyczące produkcji licencjonowanych samochodów w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie. Głównie produkowano wtedy modele takie, jak 508/III Junak, 508 Mazur i 618 Grom. Marka zniknęła wraz z wybuchem II wojny światowej, gdy fabryka została zajęta przez niemieckich żołnierzy. W latach 60. Polski Fiat wrócił, gdy polski rząd odnowił powiązania polskiego przemysłu motoryzacyjnego z FIAT-em i kupił licencję na model Polski Fiat 125p. Na zdjęciu obok przedstawiona jest siostrzana włoska 125. 125p, popularnie znany jako "duży Fiat" wprowadzony został jako następca przestarzałej Warszawy 223/224. Konstrukcyjnie jest połączeniem włoskich 1300/1500 i 125. Napędzane benzynowymi R4 OHV o pojemnościach 1,3 i 1,5 litra, później także niektórymi jednostkami z Poloneza - który, mając zastąpić dużego Fiata, został wprowadzony w 1978, choć produkcja 125p
ustała dopiero w 1991r.

Ale to nie Fiat 125p jest najpopularniejszym Polskim Fiatem. Miano to przypada samochodowi ze zdjęcia obok. Fiat 126p, popularnie zwany "maluchem" (zresztą, nazwa ta stała się jego oficjalną nazwą w 1997 r.)przez wiele lat był jednym z najczęściej spotykanych samochodów na polskich drogach. W Polsce wyprodukowano łącznie 3 318 674 sztuk Fiatów 126, w fabrykach w Bielsku-Białej i w Tychach. Napędzany na tył jednym z trzech silników : 594 cm sześciennych, 23 KM , 652 cm sześciennych, 24 KM lub 703 cm sześciennych, 27 KM, wyposażony w 4 biegową skrzynię biegów, ważący nieco ponad pół tony pojazd osiągał prędkość maksymalną 120 km/h. Nie przeszkadzało to jednak w urządzaniu wielu wyścigów i rajdów, w których brały one wyłączny udział. Dla "malucha" powstało wiele projektów, żaden z nich nie został jednak wprowadzony w życie. Były to między innymi Bombel - furgon, Kombi, wersja Long czy NP - Ryjek (z powodu przedłużonej maski). Nie ma chyba bardziej kultowego wozu, niż ten - tak przecież niepozorny - samochód.

ml/