Historia BMW cz. I

W dniu dzisiejszym nazwa BMW kojarzona jest z doskonałymi, nowoczesnymi samochodami, które są synonimem prestiżu i elegancji. Jednak zanim to nastąpiło, firma przeżywała wzloty i upadki, a w latach pięćdziesiątych istniała nawet groźba jej likwidacji.

W pierwszym dwudziestoleciu XX wieku przemysłem rozwijającym się nie mniej intensywnie niż motoryzacja był przemysł lotniczy. Okazało się, że samolot może być pomocny nie tylko w przemieszczaniu się na duże odległości. Można go również wykorzystywać w celach militarnych. Stąd też w okresie przed pierwszą wojną światową rządy kilku państw przeznaczały znaczne kwoty na prace badawcze mające na celu poznanie możliwości lotnictwa.

W Monachium istniały wówczas dwie firmy zajmujące się produkcją silników lotniczych. Były to Bayerische Flugzeugwerke AG założona w 1916 r. przez Gustawa Otto i założona w 1913 r. Rapp Motoren Werke. W roku 1917 firma Karola Rappa zmieniła nazwę na Bayerische Motoren Werke GMbH (GMbH - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), a rok później przekształcono ją w spółkę akcyjną. Od tego też roku wszystkie wyroby firmy noszą znak białoniebieskiej szachownicy, co ma oznaczać kręcące się śmigło samolotu.

* TU ZNAJDZIESZ HISTORIĘ BMW NA ZDJĘCIACH *

Pierwsze lata istnienia firmy to sukcesy na rynku lotniczym. Wytwórnia produkująca silniki starała się pozyskać jak najwięcej zamówień wojskowych, co gwarantowało nie tylko wysokie zyski, ale również dalsze prace badawcze. Pracami projektowymi zajął się młody inżynier Max Friz, udoskonalając istniejący silnik BMW III. Równocześnie trwały prace nad nową wersję silnika (BMW C IV), który posiadałby gaźnik mogący działać bez względu na ciśnienie zewnętrzne.

Zanim zdecydowano się na seryjną produkcję tego silnika poddano go niezwykłemu testowi. 17 czerwca 1916 r. dwupłatowiec sterowany przez Franza Zeno Diemer wzniósł się na wysokość 9 760 metrów (czas wznoszenia wyniósł 89 minut). Wydarzenie to jest godne odnotowania nie tylko ze względu na możliwości techniczne nowego silnika, ale także możliwości ludzkie, gdyż pilot leciał bez kabiny ciśnieniowej, a jedynie w masce. Musimy przecież pamiętać, że wysokość na jaką wzleciał samolot jest przelotową wysokością współczesnych modeli odrzutowych.

Pasmo sukcesów w konstrukcjach lotniczych przerwał koniec I wojny światowej. Na mocy traktatu wersalskiego Niemcy nie mogły już produkować sprzętu lotniczego. Obydwie firmy zajęły się więc produkcją cywilną : BFW produkowało sprzęt biurowy, a BMW elementy hamulcowe stosowane w kolejnictwie.

Przełomem dla firm był rok 1922. Wówczas to wiedeński bankier Camillo Castiglioni wykupił ich udziały i połączył je w jedną całość. Szefem biura konstrukcyjnego został dotychczasowy konstruktor BMW Max Friz. To właśnie jemu firma BMW zawdzięcza ponowne ożywienie produkcji. Friz wraz z zespołem inżynierów w przeciągu zaledwie kilku tygodni stworzył dzieło które zapewniło firmie sukces rynkowy.

* TU ZNAJDZIESZ HISTORIĘ BMW NA ZDJĘCIACH * Nową konstrukcją był motocykl. Pojawienie się tego pojazdu było sensacją na salonie w Paryżu w 1923 r. Wprawdzie motocykle produkowane były przez wielu producentów, ale żaden z nich nie miał takich rozwiązań technicznych. BMW R 32, gdyż taką nazwę przyjęto dla tego pojazdu, posiadał dwururową ramę, silnik o przeciwsobnym układzie cylindrów i napęd przekazywany na koło nie za pomocą łańcucha, ale wału z przegubami kardana.

O doskonałości tych założeń konstrukcyjnych najlepiej świadczy fakt, że do dnia dzisiejszego motocykle BMW używają wałów napędowych. Model spotkał się z dużym zainteresowaniem na rynku i szybko uruchomiono seryjną produkcję. Równocześnie inżynierowie BMW rozpoczęli prace nad unowocześnianiem motocykla. Poligonem doświadczalnym do dalszej produkcji stały się modele sportowe.

Pierwszy z nich -R37- zbudowany został na bazie R32, ale posiadał m.in. głowicę ze stopów lekkich i inną konstrukcję układu rozrządu. Pojazd ten wkrótce po premierze rozpoczął, jak pisała ówczesna prasa - "pogoń za rekordami". Największym osiągnięciem motocykla R37 było uzyskanie prędkości 216 km./h, co w latach dwudziestych było jeszcze wartością magiczną.

Nie zapomniano również o przemyśle lotniczym. Od 1927 r. ponownie ruszyła produkcja silników lotniczych. O ich jakości najlepiej świadczy fakt, że na 87 rekordów świata jakich dokonano w tym roku, aż 29 odbywało się na samolotach z silnikami BMW.

Dziesięć lat po zakończeniu wojny przed firmą zarysowała się szansa wkroczenia do elitarnej grupy producentów samochodów. Heinrich Ehrhardt, trzeci po Daimlerze i Benzu pionier motoryzacji niemieckiej miał duże problemy finansowe. Jego fabryka w Eisenach przeżywała kryzys, a produkowane od 1904 r. modele "Dixi" nie znajdywały już wielu nabywców. Zarząd BMW zdecydował się na inwestycje w tym zakładzie i wykupił prawa własności.

Początkowo prowadzono produkcję modelu BMW Dixi (1928-1932), a po czterech latach wprowadzono do produkcji pierwszy model opracowany przez konstruktorów BMW. Pojazd nosił oznaczenie BMW 3/20 i był on zbliżony wielkością i klasą do poprzednika.

* TU ZNAJDZIESZ HISTORIĘ BMW NA ZDJĘCIACH * W 1933 r. przedstawiono pradziadka dzisiejszych modeli. Wykorzystując wysoką pozycję jaką posiadała firma jako producent silników, zaproponowano klientom samochód wyposażony w "super nowoczesny silnik sześciocylindrowy". Stawiało to pojazd w górnej klasie produkowanych wówczas modeli. Model oznaczony został jako BMW 303.

Samochód został w całości zaprojektowany w Monachium w studiu konstrukcyjnym BMW, a produkowany był w Eisenach. Oferowany był on w kilku wersjach nadwoziowych (limuzyna, coupe, kabriolet) i dwóch wersach silnikowych. Był to również pierwszy pojazd, który posiadał osłonę chłodnicy w kształcie "dwóch nerek", wykorzystywanych do dnia dzisiejszego jako stylizacja przedniej partii nadwozia BMW.

W sumie do drugiej wojny światowej firma wyprodukowała kilkanaście modeli opartych na jednej płycie podłogowej, które pozwoliły ugruntować pozycję producenta samochodów drogich i ekskluzywnych. Jednak najbardziej znanym modelem przedwojennym BMW nie jest limuzyna, ale roadster.

Dwuosobowy samochód o charakterze sportowym był ulubieńcem konstruktorów BMW od samego początku. Zaledwie rok po przejęciu zakładów w Eisenach na drogi wyjechał 3/15 Wartburg Sport z silnikiem 750 ccm, posiadający o 3 KM więcej niż tradycyjne modele (było to zwiększenie mocy aż o 20 proc.). Większą moc uzyskano dzięki podwyższeniu stopnia sprężania i przeróbkom układu wydechowego.

W 1934 r. zaprezentowano roadstery 315/1 i 319/1 wyposażone w jednostki o pojemności 1500 ccm i 1900 ccm. Jednak największym wydarzeniem była prezentacja w 1936 r. modelu BMW 328.

Był to wówczas najszybszy seryjny samochód w swojej klasie i szybko stał się synonimem dynamiki i sportowych aspiracji pojazdów spod znaku BMW. Oprócz atrakcyjnej, aerodynamicznej sylwetki i sportowego zawieszenia samochód posiadał rozwiązania jak na ówczesne czasy bardzo awangardowe. Sześciocylindrowy silnik o pojemności 1971 ccm, osiągał moc 80 KM przy prędkości obrotowej 5000 obr/min.

* TU ZNAJDZIESZ HISTORIĘ BMW NA ZDJĘCIACH *

Ponieważ zastosowano w nim rozrząd górnozaworowy (podobnie jak we współczesnych silnikach), a wałek rozrządu umieszczony był w kadłubie niezbędne stało się przekazywanie napędu zaworów poprzez laski popychaczy (jak np. Polonez). Jednakże inżynierowie BMW opracowali komorę spalania z zaworami rozchylonymi pod kątem, dzięki czemu pokrywa klawiatury była w kształcie litery "V", a nie chcąc stosować ośmiu długich lasek zastosowano tylko cztery. Sterowały one zaworami wydechowymi, a do otwarcia zaworów ssących służyły drążki umieszczone poprzecznie w głowicy (pomiędzy ramionami litery V), napędzane od dźwigni zaworów wydechowych.

Taka budowa pozwalała na uzyskiwanie bardzo precyzyjnej pracy silnika, szczególnie przy wysokich zakresach obrotów. Inni producenci silników mieli problemy, gdyż przy niskich obrotach silnik pracował prawidłowo, a przy maksymalnych bezwładność długich lasek popychaczy powodowała zmianę konstrukcyjnych faz rozrządu. W efekcie samochody miały mniejszą dynamikę.

Posiadając tak doskonały silnik konstruktorzy postanowili sprawdzić go w warunkach wyścigu samochodowego. Dlatego też w 1938 r. we włoskim wyścigu Mille Miglia wystartowały dwa samochody BMW 328. Po zwycięstwie jakie odniosły w swojej klasie, postanowiono w oparciu o model bazowy zbudować prawdziwą wyścigówkę, która miała szansę odnieść zwycięstwo w klasyfikacji generalnej.

W 1940 r. wystawiono do wyścigu dwa modele 328 Coupe i trzy roadstery. Samochody posiadały specjalnie opracowane aerodynamiczne nadwozia wykonane ze stopów aluminium i magnezu. Wyścig wygrał jeden z pojazdów pokonując dystans ze średnią prędkością 167 km/h.

Jednak "bawarska wytwórnia silników" nie była jedynie firmą produkującą samochody i motocykle. Im bliższy był początek II wojny światowej, tym więcej czasu poświęcano na produkcję wojskową. Inżynierowie BMW zajęli się opracowywaniem nowych konstrukcji silników. Ponieważ najnowocześniejsze ówcześnie silniki posiadały układ cylindrów "gwiazda", a BMW nie produkowało takich jednostek zdecydowano się na licencję amerykańskiej firmy Pratt & Whitney.

* TU ZNAJDZIESZ HISTORIĘ BMW NA ZDJĘCIACH *

Wkrótce po rozpoczęciu montażu zaczęto modernizować silniki i wprowadzać własne rozwiązania. O trwałości jednostek i ich doskonałości technicznej najlepiej świadczy fakt, że do niedawna były one stosowane w samolotach Junkers Ju52 latających w Szwajcarii.

Jednak największym wydarzeniem w dziedzinie budowy silników była produkcja modelu odrzutowego. Jednostka oznaczona BMW 003 znalazła zastosowanie w samolotach Heinkel He 162 i Messerschmitt Me 262. Z doświadczeń naukowych i dokumentacji badawczej dotyczącej nowego napędu korzystali w latach 1945-1950 naukowcy z państw zwycięskich: USA, Francji i Rosji.

Bogusław Korzeniowski