Siedem szczęśliwych lat bez Poloneza

Stylizacją nadwozia zajął się nie kto inny jak znany Giugiaro, który stworzył również podobną stylistycznie Lancię 1300/1500. Ostateczne kształty karoserii nadał jednak zespół polskich stylistów ze Zbigniewem Wattsonem na czele. Prototyp powstał we Włoszech w 1975 roku i trafił do Polski.

Kształt nadwozia miał zapewnić zarówno spełnienie wymogów bezpieczeństwa (duże zderzaki, strefa kontrolowanego zgniotu, bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa, wzmocnienia drzwi), jak również walory użytkowe (bogate wyposażenie seryjne, duża przestrzeń ładunkowa). Podwozie natomiast pochodziło z Fiata 125p.

Unifikacja pozwalała na zmniejszenie kosztów badań i dopuszczeń technicznych, a także na szybsze rozpoczęcie produkcji. FSO zamierzała zmienić i rozszerzyć gamę oferowanych silników i w tym celu wykupiła od Fiata licencję na jednostki 1,6; 1,8; i 2,0 litra.

Skończyło się tylko na licencji, a pod maskę trafiły znane ze 125p silniki 1300 i 1500, które poddano modyfikacji. Polegała ona m.in. na modernizacji tłoków, zmianie ukształtowania kolektora ssącego i wydechowego, zastosowaniu pełnoprzepływowego filtra oleju, zastąpieniu łańcucha rozrządu paskiem zębatym. Napęd przenoszony był za pomocą czterobiegowej skrzyni biegów.

Pomiędzy listopadem 1977 a kwietniem 1978 roku grupa 100 polonezów odbywało jazdy testowe. Pomyślne zakończenie prób zaowocowało oficjalnym rozpoczęciem produkcji 2 maja 1978 roku. Właśnie takim egzemplarzem z pierwszych lat produkcji poruszał się słynny porucznik Borewicz (bohater polskiego serialu kryminalnego „07 zgłoś się”).

W roku 1979 na potrzeby rządowe (głównie komitety wojewódzkie) wypuszczono wersję Poloneza z 2-litrowym silnikiem Fiata 132 o mocy 112 KM, który za pośrednictwem pięciobiegowej skrzyni biegów rozpędzał samochód w 12 sekund do setki, a prędkość maksymalna była określona na 175 km/h. Rok później pojawiła się wersja trzydrzwiowa, której do 1983 roku wyprodukowano około 300 sztuk. Kryzys pierwszej połowy lat 80-tych odbił się również na motoryzacji. Na rynek wewnętrzny fabryka w Żeraniu wypuściła wersję Poloneza "zubożoną" w stosunku do standardowej. Oznaczało to m.in. ogołocenie nadwozia z listew bocznych, brak wycieraczki tylnej klapy, brak ozdobnych kołpaków kół, brak halogenów przednich, brak zapalniczki i popielniczek w tylnych drzwiach oraz zastąpienie pasów bezwładnościowych statycznymi.

Dla bardziej zamożnych (za dewizy) dostępna była również wersja "wzbogacona" z wzmocnionym do 82 KM silnikiem i pięciobiegową skrzynią biegów. Wyposażenie dodatkowe stanowił programator wycieraczek, radioodtwarzacz Skald z anteną, tylny spojler oraz prostokątne przednie reflektory. Polonezy z takim wyposażeniem można było poznać po oznaczeniu literą "X" na tylnej klapie.

W roku 1982 pojawiło się nadwozie typu Coupe nawiązujące do dynamicznych kształtem samochodów o zacięciu sportowym. Z boku wyróżniało się szerokim środkowym słupkiem, który pokryto nakładką z polerowanego aluminium. Sylwetkę charakteryzował również powiększony o 50 mm zwis przedni (produkcję tego nadwozia można uznać za małoseryjną, gdyż pojawiło się zaledwie kilkadziesiąt sztuk).

Kłopoty z dostępnością benzyny zmusiły FSO do poszukiwań silnika Diesla. I oto w roku 1983 pod maskę Poloneza trafił dwulitrowy turbodiesel włoskiej firmy VM. Jednostka ta stosowana była w alfach i brytyjskich roverach. Jej konstrukcja była bardzo ciekawa pod względem technicznym, ponieważ blok miał budowę skrzynkową z tunelem na wał korbowy, a każdy cylinder wyposażono w oddzielną głowicę. Ten turbodoładowany silnik osiągał 84 KM, co pozwalało na rozwinięcie maksymalnej prędkości 146 km/h. Warto przypomnieć, że właśnie kryzys paliwowy zmusił konstruktorów do opracowania również odmiany silnika benzynowego tzw. odprężonego, który zadowalał się „niebieską” niskooktanową benzyną.

FSO prognozowało produkcję Poloneza 2.0 D Turbo na poziomie 3 do 5 tys. rocznie. Niestety, w rzeczywistości produkcję zakończono na około 100 sztukach (niepowodzenie było spowodowane zbyt wysoką ceną takiego samochodu).

W roku 1985 pojawiły się pierwsze samochody pięciodrzwiowe z przodem modelu Coupe, a rok później w tylnym słupku montowano już szybę boczną. Na horyzoncie pojawiła się jednostka 1.6 LE o mocy 87 KM, co powodowało podwyższenie prędkości maksymalnej do 160 km/h. W tym też roku podjęto prace na silnikiem doładowanym turbiną. Liczne nowe rozwiązania techniczne to m.in. regulowane od środka boczne lusterka, blokada rodzicielska tylnych drzwi, zmieniona ze względów bezpieczeństwa kolumna kierownicza. Niewielkie zmiany wprowadzono w roku 1987 - zlikwidowano spojler na tylnej klapie, zastępując go przetłoczeniem blachy. Zamiast plastikowych oznaczeń silnika i wyposażenia pojawiły się naklejki. W symbolu nadwozia dla odróżnienia nowego modelu wprowadzono literę S.

Rok 1989 zapowiadał kolejne zmiany - nadwozie stało się bardziej użyteczne, ponieważ przedłużenie tylnej klapy umożliwiło łatwy dostęp do bagażnika i jednocześnie przewożenie dłuższych, wystających elementów.

Rok później reklamowano "Poloneza z sercem Forda". Sercem był 2-litrowy silnik znany ze Sierry czy Scorpio o mocy 105 KM.

Kolejnym przełomowym momentem dla Poloneza był czerwiec 1991 roku. Na scenie pojawił się Caro, który był gruntowną modernizacją Poloneza. Samochód zyskał nową, bardziej finezyjną linię dzięki zmianom w zderzakach, przednich prostokątnych światłach i dopracowaniu tyłu.

W następnych latach FSO dalej udoskonalała swój produkt. Poprawił się komfort prowadzenia po zwiększeniu rozstawu kół przednich i tylnych o 60 mm. Zmiany wewnątrz to m.in. regulowanie wysokości pasów przednich foteli, nowa deska rozdzielcza. Podświetlenie włączników ułatwiło jazdę w nocy. Ulepszono zawodną elektrykę poprzez zmianę rodzaju połączeń, zastosowano np. moduł elektroniczny komfortu (pierwowzór sterownika). Wreszcie rozwinięto gamę dostępnych silników, oferując silnik Diesla 1.9 z Peugeota i mocnego benzyniaka ze stajni Rovera o pojemności 1,4 i 16 zaworach. Dla dotychczasowych silników 1.5 i 1.6 wprowadzono alternatywę z wtryskiem jednopunktowym z katalizatorem.

Lata 90-te to prawdziwy powrót i rozkwit dla Poloneza. Nabywcy po raz pierwszy oferowane było dodatkowe wyposażenie: klimatyzacja, podnośniki elektryczne szyb przednich, wspomaganie kierownicy czy ospojlerowanie rodem z firmy Oricari.

Dopieszczenie nadwozia znalazło swoją kwintesencję w 1997 roku, kiedy to wkroczył Polonez Caro Plus. W tym właśnie roku FSO zostało przejęte przez Daewoo, co znalazło swoje odbicie, chociażby w zastosowaniu wspomagania kierownicy adaptowane z Daewoo Espero.

Polonezy produkowano do końca pierwszego kwartału roku 2002 roku.

Źródło: Samar.pl, fot.PAP