Czy spadkobiercy sprawcy wypadku są zobowiązani do wypłaty odszkodowania?

| [

]( http://kancelarie.krakow.pl ) |
| --- | W pewnych przypadkach zakład ubezpieczeń zgodnie z obowiązującymi przepisami może domagać się od sprawcy wypadku zwrotu wypłaconej pokrzywdzonemu sumy odszkodowania. Co jednak, gdy sprawca wypadku zginie? Czy w takim przypadku obowiązek ten może przejść na jego spadkobierców.

*Zakres dziedziczenia *
Należy pamiętać, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 922 k.c.) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą śmierci na spadkobierców. Reguła ta nie dotyczy natomiast tzw. praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego. Dla odbierających spadek istotnym jest, że zasada ta działa także w drugą stronę tj. roszczenie o naprawienie szkody majątkowej przechodzi na spadkobierców poszkodowanego w wypadku. Pewne ograniczenia natomiast dotyczą roszczenia o zadośćuczynienie, a więc rekompensaty za krzywdę.

Kiedy zakład ubezpieczeń ma regres do sprawcy wypadku
W pierwszej kolejności należy ustalić, kiedy ubezpieczyciel w ogóle może domagać się od sprawcy wypadku zwrotu wypłaconej pokrzywdzonemu kwoty odszkodowania. Zgodnie z przepisami zakład ubezpieczeń może zwrócić się z regresem, czyli wnioskiem o zwrot wypłaconej sumy odszkodowania, gdy sprawca:
- wyrządził szkodę umyślnie,
- był w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
- wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa (np. go ukradł),
- nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym (z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa),
- zbiegł z miejsca zdarzenia.

Kiedy odpowiedzą spadkobiercy?
W tej sprawie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w precedensowej uchwale z 16 listopada 2012 roku. Sąd orzekał w sprawie, w której zmarły spowodował wypadek, kierując pojazdem w stanie po użyciu alkoholu. Sąd Najwyższy uznał, iż roszczenie o zwrot wypłaconej sumy ubezpieczenia nie przechodzi na spadkobierców sprawcy wypadku. Takie stanowisko jest zasadne. W końcu regres ma charakter represji wobec osób prowadzących pojazd mechaniczny pod wpływem alkoholu. Jego charakter jest prewencyjny, a to oznacza, że nie spełnia swoich celów poprzez karanie rodziny sprawcy. Pojawiają się jednak także głosy przeciwne, wśród których wskazywane są argumenty dotyczące możliwości odrzucenia przez spadkobierców spadku.

Prawnicy spierają się także co do tego, czy regres można uznać za prawo lub obowiązek ściśle związany z osobą zmarłego. We wspomnianej uchwale Sąd Najwyższy nie wypowiada się na ten temat, jednak wydaje się, że roszczenie regresowe nie należy do katalogu praw i obowiązków ściśle związanych z osobą spadkodawcy.

W związku z treścią wskazanej uchwały należy także zadać pytanie o pozostałe sytuacje, w których zakład ubezpieczeń może żądać zwrotu wypłaconej sumy odszkodowania, jak np. wejście w posiadanie pojazdu w wyniku przestępstwa lub zbiegnięcie z miejsca zdarzenia. W końcu uchwała Sądu Najwyższego odnosi się tylko do jazdy w stanie po użyciu alkoholu. Przyjmuje się, że reguła wyrażona w uchwale rozciąga się na wszystkie te sytuacje, bowiem idąc tokiem rozumowania sądu, wszystkie one stanowią formę represji. Trudno jednak ostatecznie przewidzieć, jaki byłby wyrok sądu, gdyby spadkobierca przyczynił się do popełnienia przestępstwa, dającego ubezpieczycielowi prawo do żądania regresowego.

Anna Kasolik, Damian Łapka - Kancelaria Prawna Adwokaci i Radcowie Prawni, www.kancelarie.krakow.pl

Inne porady Kancelarii Prawnej Adwokaci i Radcowie Prawni, www.kancelarie.krakow.pl: Obowiązkowe opony zimowe w Unii Europejskiej. W tych krajach trzeba mieć "zimówki"