Zanim nadejdą upały

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-01.jpeg',500,336) ) |
| --- | Warto już teraz pomyśleć o przeglądzie klimatyzacji, póki jeszcze nie jest gorąco. Dzięki temu unikniemy ewentualnych kłopotów z „klimą” i kolejek w warsztatach.

Początek wiosny to znakomity moment, by dokonać przeglądu klimatyzacji. Fachowcy twierdzą, że trzeba to robić przynajmniej raz w roku, ale najlepiej dwukrotnie – wczesną wiosną i jesienią. Warto zadbać o ten skomplikowany system, zbudowany z drogich komponentów.

Koszty zaniedbań mogą iść w tysiące złotych. Często trzeba o tym pamiętać we własnym zakresie, bo nawet autoryzowane warsztaty potrafią wmawiać klientom, że ich klimatyzacje są bezobsługowe. A takich systemów nie ma i nie wolno dać się zwieść mylnym zapewnieniom!

Nawet w zupełnie sprawnej klimatyzacji roczne ubytki czynnika roboczego mogą sięgać 10 – 15 proc. I choćby z tego względu trzeba sprawdzać stan układu. Warto też wiedzieć, co powinno być zrobione podczas przeglądu, by być pewnym fachowości obsługi. Piszemy o tym poniżej, dorzucając garść ważnych wiadomości i ciekawostek na temat klimatyzacji w samochodzie.

Jak działa klimatyzacja ?

- Proces zaczyna się od sprężenia czynnika roboczego w formie gazowej przez sprężarkę i dostarczenia go do skraplacza, który ma formę bardzo podobną do samochodowej chłodnicy. Czynnik roboczy skrapla się i formie płynnej, nadal pod wysokim ciśnieniem, trafia do osuszacza. Ciśnienie robocze w obiegu wysokiego ciśnienia może przekraczać 20 atmosfer, dlatego wytrzymałość przewodów i połączeń musi być bardzo wysoka.

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-02.jpeg',500,338) ) |
| --- | - Osuszacz, wypełniony specjalnym granulatem, wychwytuje zanieczyszczenia i wodę, stanowiącą szczególnie niekorzystny czynnik w układzie (zakłóca pracę parownika). Dalej czynnik roboczy w formie ciekłej i pod wysokim ciśnieniem trafia do parownika.

- W parowniku następuje rozprężenie czynnika roboczego. Przyjmując postać ciekłą odbiera on ciepło od otoczenia. Przy parowniku znajduje się dmuchawa, dostarczająca schłodzone powietrze do kanałów wentylacyjnych i dalej do wnętrza pojazdu

- Po rozprężeniu czynnik roboczy w formie gazowej wraca do sprężarki obiegiem niskiego ciśnienia i proces powtarza się. Układ klimatyzacji obejmuje także specjalne zawory i elementy sterujące. Sprężarka smarowana jest specjalnym olejem, wymieszanym z czynnikiem roboczym.

Klimatyzacja „na tak”

- Dłuższa jazda w mocno nagrzanym wnętrzu samochodu (40 – 45º C) obniża zdolność kierowcy do koncentracji i koordynację ruchów nawet o 30 proc.. Bardzo wzrasta wówczas ryzyko wypadku. Klimatyzacja umożliwia schłodzenie otoczenia kierowcy i zachowanie wysokiego stopnia koncentracji. Nawet wielogodzinna jazda nie wiąże się wówczas ze specyficznym zmęczeniem (znużeniem), związanym z długotrwałym przebywaniem w wysokiej temperaturze. Przez wielu specjalistów od motoryzacji układy klimatyzacyjne zaliczane są do elementów podnoszących bezpieczeństwo.

- Powietrze z klimatyzacji jest dobrze przesuszone i znakomicie usuwa parę wodną z szyb. Taki proces przebiega znacznie szybciej, niż przy udziale powietrza pobieranego wprost z otoczenia auta. Jest to szczególnie cenne latem podczas opadów deszczu (mimo ciepła na dworze szyby od wewnątrz stają się wówczas szybko zaparowane) a także jesienią i zimą, gdy osadzanie się pary wodnej na szybach staje się poważnym i częstym problemem.

- Klimatyzacja to czynnik podnoszący komfort jazdy wszystkim jadącym w samochodzie podczas upalnych dni. Lepsze samopoczucie pozwala przyjemnie spędzić podróż, pasażerowie nie muszą jechać spoceni, myśląc jedynie o chłodnej kąpieli i konieczności przebrania się.

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-03.jpeg',500,317) ) |
| --- | *Klimatyzacja „na nie” *

- Klimatyzacja w samochodzie to poważny wzrost kosztów utrzymania auta. Trzeba się liczyć z wydatkami na przeglądy, ewentualne naprawy tego dodatkowego systemu a także na dodatkowe paliwo, pochłaniane w wyniku napędu wysokowydajnej sprężarki.

Wzrost zużycia paliwa może przekraczać nawet 20 proc., i jest uzależniony od rodzaju klimatyzacji, pojemności i mocy silnika, warunków eksploatacji (najgorzej jest przy ciągłych przyśpieszeniach, zwłaszcza w mieście). Potwierdzają to praktyczne testy, chociaż producenci klimatyzacji, zainteresowani zbytem swoich wyrobów, twierdzą inaczej.

Natomiast eksperci są zdania, że szczególnie niekorzystnie układ klimatyzacyjny odbija się na kosztach w samochodach małych, z niewielkimi jednostkami napędowymi. Koszt dopłaty w stosunku do ceny pojazdu jest wówczas bardzo wysoki, podobnie jak wzrost zużycia paliwa. Granicą, którą się przyjmuje jako próg opłacalności, to silnik 1,4 l o mocy przynajmniej 75 KM. Generalnie im większy i mocniejszy silnik, tym obciążenie go klimatyzacją jest mniej zauważalne.

Warto dowiedzieć się również, jaki typ klimatyzacji ma kupowany przez nas samochód. Najbardziej niekorzystne z punktu widzenia zużycia paliwa są te, w których sprężarka działa cały czas z maksymalną wydajnością a układ klimatyzacyjny, pozbawiony odpowiedniego systemu sterowania, cały czas schładza wnętrze do minimalnej, osiąganej przez system wartości.

- Nieodpowiednio eksploatowana klimatyzacja stanowi potencjalne źródło choroby. Może być to przeziębienie, wywołane nastawieniem zbyt zimnego nawiewu wprost na twarz lub klatkę piersiową, może być to również alergia, wynik działania drobnoustrojów zebranych w przewodach wentylacyjnych i parowniku (gdy nie przeprowadza się na czas odkażania).

Niekorzystne jest również ciągłe wychodzenie z wychłodzonego samochodu na zewnątrz podczas upałów i ponowne wchodzenie do klimatyzowanej kabiny. Wielu osobom nie sprzyja pozbawione wilgoci powietrze, podawane przez klimatyzację do wnętrza. Wysusza błony śluzowe, powoduje podrażnienia, których konsekwencją mogą być łzawienie lub kaszel.

By uniknąć kłopotów trzeba ustawiać temperaturę tylko o 5-6 º C niższą niż na zewnątrz, a nawiewy nie powinny być skierowane na wrażliwe części ciała jadących (twarz, klatka piersiowa). Jeśli nie ma regulacji temperatury, należy włączyć ogrzewanie i w ten sposób doprowadzić do ocieplenia powietrza dostarczanego przez klimatyzację.

Profesjonalny przegląd klimatyzacji

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-04.jpeg',500,399) ) |
| --- | - Przegląd powinien odbyć się dwa razy w roku, wiosną i jesienią. Coroczna kontrola w profesjonalnym, dobrze wyposażonym warsztacie to absolutne minimum.

- Przegląd rozpoczyna się kontrolą wydajności układu przy pomocy termometru przedstawianego do nawiewów systemu wentylacji. Klimatyzacja nastawiona jest wówczas na maksymalne chłodzenie.

- Kontrola szczelności odbywa się pod najczęściej przy pomocy specjalnego preparatu. Jego wycieki widoczne są w obecności specjalnej lampy, emitującej promienie ultrafioletowe. Pojawienie się nieszczelności pociąga za sobą konieczność naprawy wadliwych miejsc. Często są to przewody i złącza, które w fachowych warsztatach można bez problemu dorobić

Szczelny układ jest napełniany (albo dopełniany) czynnikiem roboczym oraz specjalnym olejem do smarowania sprężarki.

- Kontrolowany jest napęd sprężarki. Większość sprężarek napędzana jest elastycznymi paskami (najczęściej wieloklinowymi). Przegląd obejmuje ocenę stanu paska i odpowiednie naciągnięcie. Jeśli pasek wymaga wymiany, warsztat powinien dysponować takim elementem.

- Sprawdzenie ogólnego stanu całego układu wentylacyjnego, usunięcie zanieczyszczeń (także czyszczenie skraplacza na zewnątrz z błota i owadów), wymiana filtrów, odkażenie przewodów wentylacyjnych. Wymiana osuszacza w razie konieczności (zalecana co 2 lata). Wbrew pozorom filtry mają ogromne znaczenie. Zbyt mocne zanieczyszczenie filtra przeciwpyłkowego może prowadzić do uszkodzenia układu sterującego. Jego naprawa, zwłaszcza w układach z elektroniką, może być kosztowna.

- Sprawdzona powinna być również sprawność wentylatora chłodnicy. W wielu układach klimatyzacyjnych wentylator wykorzystywany jest dla potrzeb klimatyzacji. Gdy jest niesprawny, dochodzi do automatycznych wyłączeń sprężarki.

- W wielu warsztatach dostępne są specjalne urządzenia do tzw. szybkich przeglądów klimatyzacji. To nie to samo co pełny, profesjonalny przegląd, ale z braku fachowego warsztatu w pobliżu, warto sprawdzić „klimę” chociaż w taki sposób. Urządzenie sprawdza szczelność klimatyzacji, odsysa czynnik roboczy, regeneruje go, a w razie potrzeby wprowadza świeży czynnik i olej.

Co robić, aby cieszyć się klimatyzacją ?

- Nie wierzyć w zapewnienia, że klimatyzacja jest bezobsługowa. Przynajmniej raz w roku dokonać przeglądu układu klimatyzacyjnego, nie dopuszczać do zaniedbań.

- Regularnie używać klimatyzacji. Jeśli wyłączamy ją na dłuższy czas, to przynajmniej co dwa tygodnie należy ją włączyć na kilkanaście minut. Dłuższy bezruch prowadzi do oddzielenia się oleju od czynnika roboczego, co w konsekwencji może spowodować zatarcie sprężarki (bardzo wysokie koszty naprawy).

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-05.jpeg',500,333) ) |
| --- | - Dokonywać czynności obsługowych, możliwych do wykonania we własnym zakresie: sprawdzenie naprężenia paska napędzającego sprężarkę, kontrola czystości skraplacza (najczęściej mocowany przed chłodnicą), odkażanie przewodów wentylacyjnych dostępnymi w sprzedaży preparatami.

- Po zakupie używanego auta z klimatyzacją warto jak najszybciej udać się na przegląd. Jeśli nawet w naszej ocenie układ schładzający działa, to nie wiadomo czy prawidłowo.

- O rodzaju czynnika roboczego w klimatyzacji informuje najczęściej naklejka, umieszczona gdzieś w komorze silnikowej (często na wzmocnieniu przedniego pasa). Jeśli jest to samochód z najbardziej szkodliwym dla otoczenia czynnikiem roboczym R12 należało by wymienić go na bezpieczniejszy czynnik R134a. Trzeba jednak wymienić wówczas przewody, uszczelnienia i skraplacz. Koszty więc mogą być niewspółmiernie duże w stosunku do wartości samochodu. Istnieje także możliwość zastosowania innego czynnika R413a, ale ten z kolei jest o ok. 50 % droższy od R134a.

- Aby „klima” szybko zadziałała w nagrzanym samochodzie należy najpierw przewietrzyć auto poprzez otwarte drzwi (na postoju) albo okna (podczas jazdy). Po kilku minutach zamykamy wnętrze, włączamy silnik, klimatyzację (nastawioną na maksimum chłodzenia) i zamykamy obieg powietrza we wnętrzu. Po wyraźnym schłodzeniu przedziału pasażerskiego nastawiamy odpowiednią temperaturę.

Klimatyzacyjny cennik

Dopłata do fabrycznej klimatyzacji 2000 – 7000 zł
Montaż niefabrycznej instalacji 6000 – 10 000 zł
Sprężarka 2000 – 6000 zł
Wymiana czynnika R12 na R134a 1000 – 1500 zł
Skraplacz 800 – 1600 zł
Profesjonalny przegląd (2-3 godz) 200 – 1000 zł
Parownik 600 – 800 zł
Osuszacz 200 – 600 zł
Przewód wysokiego ciśnienia 200 – 300 zł
Dezynfekcja przewodów wentylacyjnych 200 – 300 zł
Uzupełnienie czynnika roboczego 100 – 200 zł
Filtr kabinowy 100 – 150 zł
Kontrola szczelności 50 – 70 zł

Koszty przeglądu uzależnione są od tego, czy wystarczy jedynie uzupełnić czynnik roboczy (i w jakiej ilości) czy trzeba również naprawiać nieszczelności. W przypadku samej kontroli szczelności niektóre warsztaty skłonne są wykonać ją bezpłatnie, jeśli klient zadeklaruje serwisowanie klimatyzacji w tym samym punkcie usługowym.

Klimatyzacyjne ciekawostki

- Klimatyzację do produkcji seryjnej wprowadziła przed II Wojną Światową amerykańska firma Studebaker w modelu Commander (1938 r.)

| [

]( javascript:otworz('http://i.wp.pl/a/f/jpeg/12294/klima-06.jpeg',500,325) ) |
| --- | - Z punktu widzenia technicznego klimatyzacją nazywa się taki system, w którym można regulować temperaturę powietrza dostarczanego do wnętrza. Jeśli nie ma takiej możliwości, mamy do czynienia z układem chłodzącym, potocznie zwanym schładzaczem.

- Klimatyzacja znakomicie sprawdza się nie tylko latem, ale również jesienią i zimą. System dostarcza mocno osuszone powietrze, co pozwala dużo szybciej usuwać wilgoć z zaparowanych szyb samochodu. Ci, którzy wyłączają klimatyzację po ustąpieniu upałów, robią błąd.

- Walka z freonem, odpowiedzialnym według ekspertów za tzw. dziurę ozonową, zaowocowała całkowitym zastąpieniem czynnika roboczego R12 dużo bezpieczniejszym czynnikiem R134a, co nastąpiło pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Ale i on nie jest bez wad. Eksperci uważają, że wydostawanie się R134a z klimatyzacji samochodowych sprzyja wzrostowi efektu cieplarnianego. Szacuje się, że 1 kg R134a powoduje takie same spustoszenia w ziemskiej atmosferze jak tona dwutlenku węgla.

- Osoby po raz pierwszy kupujące samochód z klimatyzacją mogą być zaskoczone wyciekami z auta. Widząc niewielką kałużę pod autem myślą niekiedy, że to olej silnikowy z ich pojazdu. Chodzi jednak o wodę, która usuwana jest z okolic parownika na zewnątrz specjalnymi kanałami

- W Polsce najwięcej samochodów z klimatyzacją sprzedaje Toyota, na drugim miejscu jest Ford, a na trzecim Honda. Najpopularniejsze modele z „klimą” to Toyota Corolla, Opel Astra i VW Passat.

- Specjaliści pracują nad całkowitym wyeliminowaniem szkodliwych substancji z klimatyzacji. W badaniach są układy wypełnione wodą albo zeolitem, czyli minerałem o konsystencji bardzo drobnego piasku.

Autor: Dariusz Dobosz