Fiat 126p, czyli popularny maluch, nie wyglądał na auto rodzinne, ale przez wiele lat spełniał taką właśnie rolę. To samochód, który zmotoryzował Polskę. Właśnie dziś przypada 35-ta rocznica od momentu oficjalnego rozpoczęcia produkcji tego pojazdu.
Historia polskiego fiata 126p sięga lat 70-tych. Pod koniec października 1971 roku włoski koncern FIAT podpisał umowę o współpracy z PHZ PM Polmot na produkcję w Polsce samochodu małolitrażowego z silnikiem o pojemności 595 ccm. Było to auto identyczne jak włoski fiat 126. Na początku 1972 roku w Bielsku-Białej otwarto Fabrykę Samochodów Małolitrażowych (FSM), gdzie do czasu wdrożenia produkcji malucha montowano Syreny.
W swojej pierwszej wersji fiat 126p miał 3,054 m długości, 1,377 m szerokości i 1,335 m wysokości, a osie kół były oddalone o 1,840 m. Samochód mógł przewieźć cztery osoby oraz 40 kg bagażu. Był napędzany dwucylindrowym silnikiem chłodzonym powietrzem o pojemności 594 ccm i mocy 23 KM. Mógł on rozpędzić auto do prędkości 105 km/h. Średnie zużycie paliwa wynosiło 5,2 l/100 km. Pojazd miał czterobiegową ręczną skrzynię biegów, pierwszy bieg nie był zsynchronizowany.
W październiku odbyła się oficjalna prezentacja 126 na targach w Turynie, a zaraz potem na warszawskim placu Defilad.
Maluch - towar deficytowy
Pierwszego malucha zmontowano w Bielsku-Białej 6 czerwca 1973 r. całkowicie z włoskich części. Pierwsza cena auta została ustalona na 69 000 zł i według zapowiedzi miała spadać do poziomu 56 000 zł w roku 1980 (średnia pensja wynosiła wówczas 3-4 tys. zł).
Pierwsze maluchy, które pojawiły się na giełdzie, sprzedawano po 110 000 zł. Auto na kartki
Żeby kupić fiacika, należało zdobyć wcześniej tzw. talon, czyli asygnatę. Niestety, taką szansę mieli tylko ci, którzy żyli blisko ówczesnej władzy. Pozostali mogli kupić auto na przedpłaty lub na giełdzie. Codziennie w Polsce zapisywało się 1 600 chętnych na maluchy!
Oficjalna produkcja rozpoczęła się w święto 22 lipca 1973 roku, a już dwa lata później uruchomiono drugi nowoczesny zakład w Tychach.
Maluch w trzech odsłonach
Rok 1977 to pierwsza większa modernizacja 126p. Pojemność silnika zwiększono do 652 ccm przez powiększenie średnicy cylindra do 77 mm. W układzie dolotowym wprowadzono tłumik szmerów ssania. Uzyskano wzrost mocy do 17,7kW. Nowy silnik oznaczono symbolem 126 A1 000. Konstruktorzy zastąpili prądnicę prądu stałego alternatorem, zwiększyli średnicę hamulców bębnowych do 185 mm oraz wprowadzili nowe obręcze kół jezdnych.
Zmieniło się również nadwozie - maluch zyskał nowy wystrój tablicy przyrządów oraz zderzaki z tworzywa sztucznego. Jednocześnie wprowadzono trzy, obok standardowej, zróżnicowane wyposażeniem wersje. W odmianie 650 Special można było rozkładać przednie fotele, przednia szyba posiadała w górnej części zielony pas, a tylna szyba była ogrzewana. Stacyjka miała blokadę kierownicy, dla wygody kierowcy zamontowano regulator czasowy wycieraczek. Wersja Lux obejmowała m.in. wzmocniony układ hamulcowy, alternator, przednie siedzenia o zmienionym kształcie, bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa, odchylane szyby tylnych okien bocznych oraz nakładki z tworzywa sztucznego na końcach zderzaka przedniego i tylnego.
Najbogatsze wyposażenie otrzymała wersja 650 Komfort, gdzie ponadto dodano pokrycia siedzeń z welutyny, boczne listwy odbojowe i zderzaki z tworzywa sztucznego. Pojazdy z silnikami 650 produkowane były równolegle z modelami 600. W 1982 pojawiła się wersja 650E (ekonomiczna), w której m.in. nowy typ gaźnika miał zagwarantować zmniejszenie zużycia paliwa o 7%. Była to istotna oszczędność, zwłaszcza że benzyna była wówczas na kartki. Trzy lata później zmieniono nieco zarys nadwozia, wprowadzając tzw. face-lifting (FL). Powiększono i wyprofilowano zderzaki, w tylnym znalazło się światło cofania i przeciwmgielne, poszerzono przetłoczenia przednich nadkoli. Wewnątrz zmieniła się tablica przyrządów, otrzymując po bokach przełączniki klawiszowe. Zniknęła linka rozrusznika na korzyść wyłącznika elektromagnetycznego, cewka dwubiegunowa wyeliminowała z kolei rozdzielacz zapłonu. W 1990 roku pojawił się nowy gaźnik 28 S1 A, zmodyfikowano także zacierające się zwrotnice kół, dodając drugą smarowniczkę.
Następna modernizacja to rok 1994, kiedy właścicielem fabryki (od 1992 roku) został Fiat Auto Poland. W aucie wprowadzono m.in. reflektory przednie z żarówkami H4, kierownicę z Cinquecento, a zmieniony fiat 126 otrzymał sygnaturkę „el".
W tym roku też samochód stracił z nazwy przymiotnik „polski" oraz literkę „p”. Aby spełnić normę Euro I, w grudniu 1996 roku wprowadzono katalizator (w wersji „elx”). Rok później 126p oficjalnie został nazwany maluchem. Od 1999 roku auto posiadało obowiązkowe zagłówki tylnej kanapy i prawe boczne lusterko wsteczne.
Historia malucha skończyła się 22 września 2000 roku, kiedy to Fiat wypuścił serię 1 000 pojazdów w kolorze żółtym i czerwonym, o wiele mówiącej nazwie Happy End.
Cały świat jeździ maluchem
W sumie w Polsce wyprodukowano 3.318.674 sztuki fiatów 126, w tym w Bielsku-Białej:1.152.325, a w Tychach: 2.166.349. We Włoszech wytworzono ich 1.352.912 egzemplarzy.
W latach 1975-92 wyeksportowano z Polski ponad 897 tys. fiacików. Sprzedawały się jak ciepłe bułeczki we Włoszech, Jugosławii, w RFN, na Węgrzech, we Francji, w Chinach, Wielkiej Brytanii, Czechosłowacji, na Kubie, w Belgii, Bułgarii, Szwajcarii, Grecji, Austrii, Holandii, Danii, na Cyprze, w Chile, a także w Nowej Zelandii.
Obok wersji podstawowej 126p pojawiały się również inne pochodne typy, niektóre produkcyjne, inne zaś tylko jako prototypy.
Odmianą produkcyjną był m.in. PF 126 bis (robocza nazwa „restyling"), którego pokazano w 1987 roku podczas salonu motoryzacyjnego we Frankfurcie. Zmiany obejmowały przede wszystkim nadwozie (pojawiły się trzecie drzwi). Dodatkową przestrzeń uzyskano poprzez płasko umieszczony silnik, którego pojemność powiększono do 704 ccm, uzyskując tym samym moc maksymalną 18,5kW. Oprócz tego zastosowano chłodzenie cieczą z chłodnicą przy lewej stronie komory silnikowej. Powiększono koła do średnicy 13 cali, a układ kierowniczy zyskał zębatkową przekładnię kierowniczą. Bis był produkowany w Tychach do roku 1991, do momentu uruchomienia produkcji Cinquecento. W małej serii zbudowano malucha w wersji kabriolet. W 1991 roku powstał on w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Samochodów Małolitrażowych Bosmal w Bielsku-Białej. Dach tego kabrioletu, napinany rurowym pałąkiem, wykonany był ze specjalnej tkaniny.
Wśród prototypów był 126p w wersji kombi, long, natomiast studium kombi i furgonu o ładowności 300 kg nazwano „Bombel". W 1977 zaczęto prace nad przeniesieniem układu napędowego do przodu (wersja NP). Silnik chłodzony powietrzem umieszczony był wzdłużnie przed osią kół przednich. Całkowicie przebudowano przednie zawieszenie na niezależne z kolumnami McPhersona, wahaczami i sprężynami śrubowymi. Z tyłu samochodu miejsce po silniku zajął bagażnik.
Na początku lat 80-tych, wobec problemów z dostępnością benzyny, rozważano możliwość zastosowania silnika Diesla do napędu malucha. Pod uwagę wzięto japońską jednostkę czterocylindrową firmy Kubota o pojemności 800 ccm i mocy 24 KM. Z powodów ekonomicznych (zwyżkujący kurs jena) nie doszło do realizacji tego projektu.
Maluch-wyścigówka
Osobny rozdział w historii fiata 126p stanowi sport. Już w roku 1975 auto brało udział (poza konkursem) w 43. Rajdzie Monte Carlo z załogą: Sobiesław Zasada i Longin Bielak. Niejako przy okazji testowano krajowy olej Selektol.
Specjalnie dla malucha stworzono osobną grupę, w której rozpoczynali swoje kariery tacy zawodnicy jak np. Mirosław Ficoń, Robert Herba czy Janusz Szerla.
Źródło: Samar.pl