Skoda S979: bus zza żelaznej kurtyny sprzed 60 lat
Skoda kojarzy się przede wszystkim jako producent samochodów osobowych. Okazuje się jednak, że Czesi mają za sobą również epizod związany z autami dostawczymi. Poznajmy historię projektu S979.
Pierwsze przymiarki do pojazdu użytkowego Skody korzystającego z samonośnej, jednobryłowej karoserii miały miejsce już w pierwszej połowie lat 50. XX wieku. Schludny i minimalistyczny projekt przedstawiał niewielki pojazd z silnikiem umieszczonym za tylną osią w odmianach dwu- oraz sześciomiejscowej. Mimo że nie sposób było odmówić mu inspiracji zdobywającym szturmem rynek Volkswagenem T1, niósł ze sobą szereg pomysłowych rozwiązań autorskich, wykorzystanych przez markę z powodzeniem w przyszłości.
Przypieczętowanie koncepcji nowego samochodu osobowego, opartej na zblokowanym, tylnym układzie napędowym, zamykało drogę powołania w przyszłości sensownych odmian użytkowych. I choć całkiem pokaźna frakcja konstruktorów marki była innego zdania, dla pozostałych stało się jasne, że jedyną bazą dla wielozadaniowych odmian pochodnych pozostanie klasyczna technika modelu S1200, modernizowanego właśnie do odmiany S1201. Jeszcze w trakcie sezonu 1955 podobne stanowisko podzieliło Ministerstwo Przemysłu Samochodowego, przedstawiając techniczne założenia "użytkowej aplikacji modelu 1200". Nowego, obszernego, a zarazem lekkiego pojazdu użytkowego potrzebowała nie tylko gospodarka Czechosłowacji, ale także centrala handlu zagranicznego Motokov, wiążąca duże nadzieje z jego eksportem za żelazną kurtynę. Według konstrukcyjnych wytycznych, posiadający samonośne, jednobryłowe, stalowe nadwozie pojazd powinien zapewniać ładowność 950 kg i – wykorzystując możliwie licznie podzespoły limuzyny 1200 – rozpędzać się do
prędkości bliskiej 100 km/h, zużywając średnio ok. 10 l benzyny na każde 100 km.
Budowa pierwszego prototypu S979 ruszyła w marcu 1956 roku, zmierzając do szczęśliwego finału zaledwie sześć miesięcy później. W tym czasie powstał nie tylko wyjątkowy wzorzec, ale także szczegółowa dokumentacja techniczna i wykonawcza oraz rozpoczęły się prace nad – nieco odmiennym stylistycznie – kolejnym studium, oznaczonym jako S979/II. To niewiarygodne tempo dyktował energiczny dział rozwojowy filii marki z siedzibą we Vrchlabi. Pierwsza odsłona projektu Skoda 979, ukończona we wrześniu 1956 roku, przekonywała do siebie wyważoną stylistyką i dobrze rozplanowanym wnętrzem, zwieńczonym ergonomiczną tablicą przyrządów. Umieszczony pomiędzy przednimi fotelami silnik osłaniała łatwo zdejmowana pokrywa, a dostęp do wnętrza umożliwiało łącznie czworo drzwi, w tym tylne, zawieszone na lewej krawędzi. Polakierowany dwubarwnie prototyp (zestawienie ciemnej czerwieni z kremowym) wykorzystywał podwozie i silnik modelu 1200. Standardowa jednostka OHV o objętości 1221 ccm i mocy 36 KM, zgodnie z przewidywaniami,
okazała się w licznych okolicznościach zbyt słaba. Przyspieszyło to rozwój odmiany półtoralitrowej, generującej wystarczające już 52 KM (wspomniany VW T1 dysponował wówczas seryjnie mocą 30 KM), która ostatecznie trafiła wyłącznie do programów rozwojowych przeznaczonych dla wojska. W przypadku S979 jednostkę taką wykorzystano w ostatnim, piątym prototypie (ukończonym w marcu 1958), który jako jedyny przetrwał do dnia dzisiejszego.
(fot. Materiały prasowe) Prezentowany dziś pierwszy z prototypów, wraz z drugim i karoserią trzeciego zostały przedstawione w kwietniu 1957 roku zarządowi fabryki oraz przedstawicielom władz centralnych. Uruchomienie produkcji seryjnej miało nastąpić w sezonie 1960. Paradoksalnie jednak przyszłość jednej z najciekawszych odmian typoszeregu 1200/1201 przypieczętowała popularność jego wariantów bazowych, jak i pozostałych modeli marki. Obłożone produkcją zakład macierzysty oraz filie nie były w stanie przyjąć choćby montażu uniwersalnego modelu z komponentów dostarczanych przez podwykonawców, na których typowano m.in. strakonickiego wytwórcę motocykli CZ. Filia Vrchlabi nie nadążała w tym czasie z realizacją zakontraktowanych zamówień na świeżo zmodernizowany typ Skoda 1201 w wariantach użytkowych – Station Wagon, van bez przeszklenia w części ładunkowej oraz sanitarka.
Z powyższych przyczyn projekt S979 został odgórnie wstrzymany w maju 1958 roku. Dało to impuls do rozwoju programowi zastępczemu, znanemu finalnie jako Skoda 1202 (S981). Po pewnym czasie koncepcja lekkiego pojazdu użytkowego została jednak odwieszona, skutkując powołaniem następnego, praktycznie zbieżnego programu S997. Ten, z kolejnymi przerwami i perypetiami, zmaterializował się ostatecznie w postaci modelu Skoda 1203, wytwarzanego seryjnie we Vrchlabi od listopada 1968 roku.
Źródło: Skoda
ll/Wirtualna Polska