Inżynierowie Saaba mają ogromną przewagę nad kolegami z innych firm. Nie mają balastu stuletniej tradycji firmy motoryzacyjnej, a ponadto wiele rozwiązań jest kopią tych stosowanych w lotnictwie.
Po raz pierwszy nazwa SAAB pojawiła się roku 1937. Wówczas to powstała w Szwecji spółka, której zamierzeniem była produkcja samolotów wojskowych. Firma nosiła nazwę Svenska Aeroplan AktieBolag, czyli w skrócie SAAB.
Po wojennej przerwie firma wznawia prace konstruktorskie. Zmienił się jednak profil zainteresowań - projektowane samoloty miały służyć nie tylko do celów militarnych, ale również cywilnych. W tym czasie piętnastu konstruktorów pracuje również nad prototypem samochodu. Decyzja o podjęcia prac nad modelem pojazdu czterokołowego spowodowana była analizami rynku wskazującymi na coraz większe zainteresowanie klientów, dużą chłonność rynku, czyli możliwość szybkiego wzrostu produkcji i znacznych zysków.
Prace trwały kilkanaście miesięcy, a efektem ich był zaprezentowany w kwietniu 1946 model noszący oznaczenie 92.001. Był to pojazd o niezwykłej stylistyce znacznie odbiegającej od obowiązujących kanonów motoryzacji. Musimy pamiętać, że bezpośrednio po wojnie wszystkie fabryki rozpoczęły produkcję samochodów przedwojennych, które posiadały tylko niewielkie retusze stylistyczne. Powodów, dla których nie decydowano się na produkcję nowych modeli było kilka: zniszczenia wojenne niepozwalające na duże inwestycje, konieczność szybkiego zmotoryzowania Europy, istniejące, (choć często uszkodzone) lnie montażowe, inny charakter prac konstruktorskich w czasie wojny (czyli brak nowych projektów).
Tak, więc bezpośrednio po zakończeniu wojny dostępne były jedynie modele o klasycznych, pamiętających lata międzywojenne, liniach. Na ich tle Saab 92.001 wygląda jak dzisiejsze pojazdy przyszłości. Karoseria dopracowana przez inżynierów lotnictwa została zaprojektowana z niezwykłą dbałością o parametry aerodynamiczne. Szyba przednia nachylona była pod dużym kątem, reflektory wkomponowano w przednią partię nadwozia. Zaś pokrywa komory silnika wyprofilowana była płynnie bez załamań i kantów. Najbardziej nietypowa była jednak linia boczna. Model przypominał kroplę wody, dzięki łagodnie opadającej linii dachu i zwężającej się u tyłowi sylwetce. Podkreślały to również przetłoczenia na bokach, których linie stykały się nad zderzakiem tylnym w miejscu mocowania pojedynczej lampy. Cechą charakterystyczną pojazdu była także duża powierzchnia przeszklona i liczne wzmocnienia jak masywna rama szyby przedniej, pałąk dzielący szybę, masywne obramowania drzwi itd. Prawdziwa historia producenta samochodów Saab zaczęła się
jednak 10 czerwca 1947. Wówczas to pochwalono się trzema modelami: Saab 90 Safir, Saab 91 Scandia i Saab 92. Były to zasadniczo różniące się od siebie modele. Dwa pierwsze miały znaczną długość i wysokość, oraz posiadały skrzydła. Saab 91 był, bowiem dwu, a Saab 90 trzydziestodwu osobowym, pasażerskim samolotem. Stojący obok nich Saab 92 był natomiast pełnoprawnym samochodem.
Sylwetka pojazdu nie ulega zasadniczym zmianom w stosunku do modelu prototypowego. Wyeliminowano jedynie dzieloną szybkę tylną na korzyść jednoczęściowej, zmieniono profil wnęk kół (celem łatwiejszej zmiany koła) i dodano drugie światło z tyłu pojazdu. Do napędu auta służył dwusuwowy, dwucylindrowy silnik zamocowany z przodu i napędzający koła przednie. Pomimo prezentacji dla prasy nie przygotowywano się jeszcze do seryjnej produkcji. Niemniej zanim na dobre rozkręciła się produkcja zakład opuściło już 8 tys. egzemplarzy. Liczba ta, może niezbyt imponująca przy dzisiejszych produkcjach tygodniowych rzędu 10 tys., była dla nieznanej fabryki w Skandynawii prawdziwym startem marzeń.
Produkcję seryjną rozpoczęto w grudniu 1949 oferując dwa modele wyposażenia: standard i De-Luxe. Bez względu na wyposażenie wszystkie one miały jedną cechę wspólną: ciemnozielony kolor. Równocześnie z rozpoczęciem produkcji opracowano strategię promocji samochodów. Wzorem wielu wytwórni europejskich Saab rozpoczął starty w rajdach samochodowych.
Pierwsza przygoda ze sportem odbyła się w czasie Rajdu Monte Carlo. Do konkurencji wystawiono dwa modele Saab 92, których kierowcami byli Rolf Mellde i Greta Molander. Obydwa pojazdy osiągnęły metę rajdu i w klasyfikacji generalnej zajęły odpowiednio 69 i 55 miejsce. Pierwszy wyścig był tylko „jazdą testową”. Swoją klasę zespół Saaba pokazał dopiero w latach następnych. Najpierw Greta Molander zdobyła pierwsze miejsce w klasyfikacji pań w rajdzie Monte Carlo (1952 r.), a następnie Mellde zwyciężył w Mistrzostwach Szwecji w 1953 r.
Rok 1953 był także okresem pierwszych zmian konstrukcji samochodu. Zaprezentowano wówczas model Saab 92B, w którym zmodernizowano nadwozie (uległa zmianie głównie tylna partia), a ponadto oferta handlowa powiększyła się o inne odcienie i kolory lakieru. Prawdziwą nowość zaprezentowano jednak dopiero w dwa lata później. Model oznaczony Saab 93 miał zostać następcą dotychczasowych wersji 92. Posiadał on nowy trzycylindrowy silnik dwusuwowy o pojemności 748 cm sześć, rozwijający moc maksymalną 33 KM. Zmieniono także zawieszenie kół, a pojazd otrzymał nową, charakterystyczną osłonę chłodnicy.
W marcu 1956 dwa samochody Saab 93 zaprezentowano w Nowym Yorku i jednocześnie utworzono przedstawicielstwo zajmujące się sprzedażą w USA - Saab Motors Inc. Prezentacja odbyła się w nowojorskim Coloseum, gdzie ciekawostką był prototyp Saab Sonett, znany także, jako Saab 94. Był to dwumiejscowy model sportowy posiadający ramę z metali lekkich i karoserię z włókna szklanego (wykonano tylko sześć takich pojazdów, do dzisiaj dotrwało pięć).
Prezentacja, pomimo zainteresowania zwiedzających, nie przyniosła jednak oczekiwanych rezultatów. Eksplozję sprzedaży zanotowano dopiero w roku 1957 r., po zwycięstwie samochodu Saab w „wielkim górskim rajdzie Ameryki”. Dzięki temu zwycięstwu rynek amerykański stanął otworem i w krótkim czasie stał się największym rynkiem eksportowym dla szwedzkiej firmy. W 1957 r. sprzedano tam 1410 pojazdów, co stanowiło 14 proc. ogólnej produkcji. Do końca 1959 sprzedano w USA ponad 12 000 modeli Saab 93.
Wraz z ekspansywnym rozwojem firmy i wzrostem sprzedaży nowego modelu zaprzestano produkcji samochodu Saab 92. W ciągu kilku lat wyprodukowano ich 20 128 sztuk. Większe zyski zachęciły producenta do dalszych udoskonaleń. Wszystkie pojazdy otrzymały asymetryczne światła przednie i mocowanie pasów bezpieczeństwa. Ponadto oferowano dwie nowości techniczne: automatyczne sprzęgło (Saab Saxomat) i usportowioną wersję: Saab 93 Granturismo 750. Ten ostatni posiadał seryjnie mocniejszy silnik, obrotomierz, „speed pilot” i seryjne dodatkowe światła drogowe.
Marka zdobyła uznanie nie tylko w Skandynawii, ale w całej Europie. Dużą zasługę miały w tym zwycięstwa w rajdach samochodowych. Po sukcesach Rolfa Mellde na trasach rajdowych pojawił się nowy mistrz - Erik Carlsson. Swój talent pokazał już, w 1955, kiedy jadąc prywatnym Saab 92 zwyciężył w „generalce” Rikspokalen Rally. Trzy lata później na Saabie 93 zwyciężył w Rajdzie Tulipanów, a w 1959 w Rajdzie Tysiąca Jezior. Lata 1960-1963 to nieprzerwane pasmo sukcesów na trasach rajdowych: trzy razy pod rząd Carlson staje na najwyższym podium w brytyjskim rajdzie RAC, a w 1962 r. i 1963 r. także w Rajdzie Monte Carlo. Osiągnięcia sportowe potwierdzały doskonałość konstrukcji i zawansowanie techniczne, ale w ofercie rynkowej nadal brakowało modelu o bardziej popularnym przeznaczeniu. Dotychczas wszystkie auta miały ciasną, dwudrzwiową karoserię i przeznaczone były raczej dla dwóch osób niż dla dużej rodziny. Odpowiedzią na takie zapotrzebowanie był Saab 95 - pierwszy model kombi. Oferował on składane siedzenia,
dzięki czemu mógł być pojazdem dwu, pięcio, a nawet siedmioosobowym. Mógł także zabrać 500 kg bagażu. Rok po prezentacji modelu Saab 95 na drogi wyjechał Saab 96.
Prezentacja odbyła się 17 lutego 1960 r. Pojazd ten nie był zupełnie nowym modelem, gdyż wykorzystywano płytę podłogową dotychczas produkowanych wersji, ale zewnętrznie wyraźnie różnił się od poprzedników. Zmianie uległa m.in. cała tylna partia nadwozia. M.in. w miejsce małej szybki tylnej Saab otrzymał dużą panoramiczną szybę. Zmieniono także wyprofilowania na tylnym błotniku i kształt tylnych lamp. Wraz z pojawieniem się na rynku modelu 96 zaprzestano produkcji wersji Saab 93. W ciągu pięciu lat produkcji model ten wyprodukowano w ilości 52 731 sztuk.
Kolejne lata produkcji to dalsze unowocześnianie wyrobów. Duży wpływ na to miały sukcesy sportowe i montaż elementów wyposażenia sportowego w samochodach turystycznych. To właśnie dzięki rajdom w Saabie znalazły się pasy bezpieczeństwa (seryjnie od 1962), a dwa lat później diagonalny dwuobwodowy układ hamulcowy (zasilanie wspólne ma przednie lewe i tylne prawe koło).
W roku 1966 Saab zaprezentował dwie premiery. Jedną z nich była kolejna wersja dwuosobowego sportowego Coupe z nadwoziem wykonanym z włókna szklanego. Model nazwany Sonet II (znany także, jako Saab 97) był odpowiedzią na zapotrzebowanie na takie pojazdy na rynku amerykańskim i potwierdzał jak duże znaczenie dla dyrekcji Saaba miała wysoka pozycja na tamtejszym rynku.
Drugą nowością było zastosowanie po raz pierwszy silnika czterosuwowego. Zmianę jednostek napędowych wymusili klienci z państw, do których samochody Saab były eksportowane. Dzisiaj wydaje się to oczywiste i wielu czytelników spyta, dlaczego od początku produkcji inżynierowie Saaba nie wyposażyli swych modeli w silniki czterosuwowe stosowane w prawie wszystkich samochodach europejskich? Otóż podstawową zaletą silników dwusuwowych jest ich prostota konstrukcji i niezawodność. Ponadto silniki dwusuwowe nie mają problemów z ich uruchomieniem, kiedy temperatura otoczenia jest ujemna. Powodem tego jest brak oleju w skrzyni korbowej i tym samym mniejsze opory ruchu wału korbowego Jest, więc to idealny silnik w krajach skandynawskich.
22 listopada 1967 odbyła się kolejna ważna uroczystość: prezentacja zupełnie nowego pojazdu Saaba 99.
Bogusław Korzeniowski