Jak eksploatować auto z turbodoładowanym silnikiem
Jeszcze kilkanaście lat temu emblemat turbo na klapie auta oznaczał sportowe osiągi i dużą moc. Dziś większość sprzedawanych samochodów jest wyposażonych w turbosprężarkę. Czasy się zmieniły, ale zasada działania tego urządzenia pozostała niemal niezmieniona.
Zarówno kiedyś, jak i dziś jeżdżenie autem z turbodoładowanym silnikiem wymaga stosowania się do pewnych zasad. Warto podkreślić, że turbo jest stosowane, aby z niewielkiego silnika wykrzesać znaczną moc dostępną we w miarę szerokim zakresie obrotów. Chodzi o to, żeby np. trzycylindrowy silnik o pojemności około 1 litra miał sprawność i gwarantował osiągi silnika o znacznie większej pojemności.
Jak działa turbosprężarka
W dużym uproszczeniu turbo działa dzięki gazom wydechowym, które napędzają wirnik działający w dwóch komorach. Jedną z nich (wylotową) wypełniają wspominane gazy, natomiast w drugiej (dolotowej) zachodzi sprężanie powietrza. Dzięki temu, poprzez układ dolotowy do silnika trafia go więcej, co daje możliwość wytworzenia większej ilości energii.
Problematyczne bywają dwie kwestie. Po pierwsze gazy opuszczające silnik mają bardzo wysoką temperaturę, a prędkość obracania się wirników potrzebna do skutecznego działania tego urządzenia to od około 100 do 300 tysięcy obrotów na minutę. Charakterystyka pracy turbodoładowania wymusza stosowanie np. specjalnego ułożyskowania wirnika i systemu jego chłodzenia. Jednak na żywotność tego podzespołu wpływa przede wszystkim styl jazdy kierowcy.
10 zasad eksploatacji auta z silnikiem turbo
1. Najważniejsze jest poznanie konstrukcji systemu chłodzenia turbosprężarki
W samochodach popularnych segmentów układy doładowania nie mają osobnego systemu chłodzenia. Oznacza to, że turbina jest chłodzona i smarowana olejem tylko wtedy, kiedy silnik pracuje. W takim wypadku, gwałtowne zgaszenie silnika chwilę po tym, jak był mocno obciążony może doprowadzić do uszkodzenia sprężarki. Rozpędzone do olbrzymich prędkości wirniki błyskawicznie zużywają olej pozostały na powierzchniach łożysk, a następnie mogą doprowadzić do zwęglenia ich resztek i zatkania kanalików olejowych.
W przypadku droższych samochodów, konstruktorzy stosują elektryczne pompy olejowe lub specjalne systemy odprowadzania temperatury przez płyn chłodniczy, dlatego kierowca nie musi martwić się o kondycję turbo.
2. Dobór właściwego oleju i pilnowanie jego wymiany na czas
Wymagania stawiane olejom w przypadku silników turbodoładowanych są znaczenie większe, niż jeśli chodzi o silniki wolnossące. Olej w doładowanym silniku musi zapewniać wysoką trwałość tzw. filmu olejowego (czyli nierozerwalność warstwy pomiędzy pracującymi elementami), także dobrej lepkości w wysokim zakresie temperatur, a dodatkowo płynności w niskich temperaturach pracy. Oprócz tego olej w takim silniku musi „potrafić” poradzić sobie z dużą ilością zanieczyszczeń.
3. Dbanie o prawidłowe rozgrzanie motoru
Warto pamiętać, że aby przedłużyć żywotność silnika i turbiny, po odpaleniu warto zaczekać kilkadziesiąt sekund, aby umożliwić systemowi smarowania dokładne rozprowadzenie oleju.
4. Pamiętanie o chłodzeniu turbo
Każdorazowo przed wyłączeniem silnika warto pozostawić go na wolnych obrotach na kilkadziesiąt sekund. Natomiast jeśli mamy za sobą długą trasę autostradą albo wyczynowy przejazd po torze, należy pozostawić pracujący silnik nawet na kilka minut. Pozwoli to odpowiednio schłodzić turbo i zadbać o jego smarowanie.
*5. Nie wykorzystywanie potencjału motoru, zanim nie osiągnie temperatury roboczej. *
Chwila rozgrzania silnika pozwoli na rozprowadzenie oleju, natomiast dopiero, gdy olej i silnik osiągną optymalną temperaturę, osiąganie pełnej mocy jest bezpieczne.
6. Pilnowanie temperatury pracy silnika
Zarówno niedogrzanie, jak i przegrzewanie jednostki napędowej negatywnie wpływa na żywotność silnika jak i turbosprężarki. Przez niedogrzanie może dojść do mieszania się paliwa z olejem, co wpływa negatywnie na smarowanie, a przegrzanie motoru może doprowadzić do zatarcia silnika lub turbiny.
7. Kontrola stanu oleju i płynu chłodniczego
Wycieki oleju i jego podwyższony stan są równie niebezpieczne. Przez wycieki silnik może się przegrzewać, a nadmiar cieczy smarującej może oznaczać mieszanie się oleju z paliwem.
8. Uważna obsługa sprzęgła
W wyniku „strzelania” ze sprzęgła albo jego przeciągania, można narazić ten element na przyspieszone zużycie albo nawet doprowadzić do uszkodzenia dwumasowego koła zamachowego przez wysoki moment obrotowy turbodoładowanego silnika.
9. Kontrola stanu turbosprężarki
Przepuszczanie oleju przez turbosprężarkę może być spowodowane przez kilka nieprawidłowości. Od źle dobranego oleju po uszkodzenie łożyskowania wirnika turbiny lub zatkanie kanalików olejowych. Wykrycie takiego stanu rzeczy nie musi wiązać się z awarią sprężarki.
10. Nie wyłączaj silnika bezpośrednio po osiągnięciu wysokich obrotów
Wirnik turbiny jeszcze przez dłuższą chwilę będzie kręcił się bez właściwego smarowania. To najszybsza metoda na wykończenie turbosprężarki.
Stosowanie się do tych zasad nie sprawi, że turbosprężarka będzie działała wiecznie, ale na pewno znacząco wpłynie na wydłużenie jej żywotności. Warto pamiętać, że świadome korzystanie z samochodu może znacząco obniżyć koszty jego eksploatacji.