Historia niemieckiego kombi

Zbliżająca się premiera nowego kompaktowego kombi Opla, Astry Sports Tourer, stanowi dobrą okazję do przypomnienia, jaką sensację Opel wywołał w Europie wprowadzeniem na rynek w 1953 r. modelu Olympia Rekord Caravan - kombi zapewniającego użytkownikom swobodę łączenia zastosowań zawodowych i prywatnych w jednym pojeździe.

Już przez prawie sześć dekad Opel konstruuje samochody kombi bardzo popularne w Europie. Większość codziennych zastosowań kombi, obecnie tak istotnych, wtedy po prostu nie istniała. Nie było potrzeby przewozić samochodem tygodniowych zakupów ani tym bardziej desek surfingowych. Do połowy lat 30. ubiegłego wieku bagaż osoby podróżującej nawet nie znajdował się w kabinie samochodu. Zazwyczaj wszelkie przedmioty pakowano do solidnych skrzyń przywiązywanych następnie do stelaży zamocowanych w części tylnej lub na stopniach samochodu.

Gdy w grudniu 1936 r. niewielka amerykańska firma motoryzacyjna Hudson przedstawiła swój nowy model kombi - Terraplane Stadion Wagon, niewiele osób przypuszczało, że ten nowy rodzaj pojazdu zmieni sposób podróżowania - na wakacje, w interesach, czy też po prostu przewożenia rodziny. Ówcześnie był on postrzegany wyłącznie jako jedna z wielu prób stworzenia hybrydowej konstrukcji łączącej w sobie proporcje sedana i pojazdu dostawczego.

Model Terraplane jednakże, dzięki wykonanemu z drewnianych paneli nadwoziu i dużym drzwiom tylnym, stanowił pierwsze, bezkompromisowe wcielenie w życie koncepcji nadwozia typu kombi, był także pierwszym takim pojazdem produkowanym na skalę masową. Niestety aż do końca II Wojny Światowej ta idea nie odniosła żadnego sukcesu rynkowego, w dużej mierze ze względu na to, iż nie istniało po prostu zapotrzebowanie na przestronne, wielofunkcyjne pojazdy.

Sytuacja uległa zmianie w połowie lat 50. XX wieku - wraz z rozwojem klasy średniej obejmującej niezależnych przedsiębiorców, handlowców i rzemieślników poszukujących pojazdów do celów zawodowych, a niemogących sobie jeszcze pozwolić na zakup odrębnego samochodu dla rodziny. Wszyscy najważniejsi amerykańscy producenci samochodów rozpoczęli sprzedaż modeli kombi. Budowę nadwozi zlecali oni jednak pierwotnie drobnym dostawcom, w dużej mierze dlatego, że czasochłonna produkcja krótkich serii nie była opłacalna.

Ci często pracujący we własnych warsztatach wytwórcy produkowali specjalne nadwozia kombi wykonane z drewna lub połączenia drewna i stali. Chociaż nadwozia wczesnych amerykańskich pojazdów kombi (znanych pod nazwą woodies) uważane są obecnie za szczególnie atrakcyjne, w rzeczywistości były jednak po prostu korzystnym rozwiązaniem. Dostawcy nadwozi wykorzystywali drewno ze względu na to, że obróbka elementów stalowych byłaby zbyt skomplikowana. Gdy popyt na tego rodzaju wszechstronne pojazdy zaczął stopniowo rosnąć, najważniejsi amerykańscy producenci przejęli produkcję i zastosowali konstrukcję wykonaną wyłącznie z aluminium - często pokrywaną panelami imitującymi drewno, co pomogło wizualnie odróżnić je do czysto dostawczych pojazdów.

W Europie podział na pojazdy dostawcze i pasażerskie zaczął się zacierać wraz z pojawieniem się pełnej konstrukcji nadwozia - dopiero jednak z nastaniem niemieckiego Wirtschaftswunder, czyli cudu gospodarczego - w latach 50. ubiegłego wieku. Podobnie jak kilka lat wcześniej w Stanach Zjednoczonych rozwój klasy średniej w połączeniu z wyżem demograficznym doprowadził do konieczności stworzenia nowego rodzaju pojazdu. Kombi stanowiły doskonałe rozwiązanie, ponieważ mogły służyć zarówno jako samochody służbowe w ciągu tygodnia, jak i pojazdy rodzinne w czasie weekendów. Opel był pierwszym niemieckim producentem, który dostrzegł ten trend i zaoferował tego rodzaju elastyczne auta.

W 1953 r., na Międzynarodowej Wystawie Samochodowej we Frankfurcie, Opel zaprezentował pierwsze prawdziwie europejskie kombi. Obok wersji sedan zaprezentowany został model Olympia Rekord ze skrzyniową częścią tylną z oknami bocznymi. Obie wersje cechowało opływowe nadwozie z charakterystyczną maską przypominającą pysk rekina, jednak to wersja kombi wyrobiła sobie markę, która w historii przemysłu motoryzacyjnego stanowiła synonim całego rodzaju pojazdów CarAvanu. Jak chce legenda, połączenie słów car (samochód) i van (furgonetka) było wynikiem postawienia intrygującego pytania: "Is this car a van?" (Czy ten samochód to furgonetka?).

W przeciwieństwie do typowych, skrzyniowych vanów Opel Olympia Rekord Caravan z roku 1953 był jak na swoje czasy wyposażony wręcz ekstrawagancko. „Dzięki zaledwie kilku ruchom dłoni”, głosiła reklama Opla, „bez żadnego wielkiego wysiłku możesz złożyć tylne siedzenia, a elegancki i budzący szacunek Opel Caravan zmieni się w pojazd dostawczy o wielkiej wartości użytkowej i wyjątkowej ekonomiczności”.

Opel Caravan, szybko zaczął być postrzegany w Europie jako idealne połączenie przyzwoitej elegancji sedana i praktycznych zastosowań samochodu dostawczego. W Niemczech tego rodzaju nowy styl nadwozia nazywano karawanem lub kombi, co stanowiło skrót od słowa Kombinationsfahrzeug - pojazd łączący zalety obu tych kategorii. Dziś specjaliści od reklamy określiliby go mianem elastycznego crossovera. Co raz więcej osób spoza biznesu zaczęło interesować się taką koncepcją nadwozia, Opel gwarantował więc, że każdemu nowemu modelowi Opla towarzyszyć będzie atrakcyjna wersja kombi. Marka wyprodukowała około 23 400 egzemplarzy wersji kombi z roku 1953 i 1954, co stanowiło ponad dziesięć procent sprzedaży wersji sedan. Do roku 1955 udział wersji kombi w sprzedaży ogółem wynosił około 20 procent: 107 000 sztuk sedanów przypadało na 24 000 sztuk kombi.

Opel, zachęcony rosnącą sprzedażą kombi w segmencie pojazdów średniej wielkości, wprowadził również taki wariant swojego pierwszego samochodu kompaktowego, pochodzącego z roku 1962 Kadetta A. Przystępny cenowo, kompaktowy Kadett A Caravan zadebiutował w marcu 1963 roku. Spowodowało to tak ogromny skok sprzedaży modelu Caravan, że blisko 50 procent wszystkich ówczesnych niemieckich samochodów kombi produkowane było przez firmę Opel. Z chwilą zaprzestania produkcji Kadetta A w roku 1965 blisko jedną czwartą ok. 125 000 na 500 000 egzemplarzy w Europie stanowiły wersje kombi.

Wyposażony w większe od wersji sedan opony (6.00-12 zamiast 5.50-12) i wzmocnione zawieszenie Kadett Caravan mógł przewozić do 430 kilogramów, około 100 kilogramów więcej niż sedan. A jeśli wersję sedan powszechnie uważano za przestronną, to Kadett Caravan był jeszcze przestronniejszy. Jego ogromna przestrzeń załadunkowa wpędzała w kompleksy niektórych konkurencyjnych producentów kombi. Opel oferował również opcjonalne dodatki, które stanowiły pierwszą zapowiedź dzisiejszych vanów: przestrzeń załadunkową można było wyposażyć w dodatkowy, skierowany ku tyłowi fotelik dla dziecka - element, który z pewnością postrzegać można jako przodka wyposażenia dzisiejszej Zafiry.

W roku 1970 Opel stworzył nowe kombi, które nakierowane było na czysto rodzinne i rozrywkowe zajęcia, niezależnie od swoich zadań dostawczych. Nadał mu sportowe akcenty, bardziej zorientowane na wykorzystywanie samochodu w życiu prywatnym.

Pierwsze sygnały takich działań ze strony Opla można było dostrzec podczas Salonu Motoryzacyjnego w Genewie w roku 1968, gdzie zaprezentowane zostało studyjne Commodore Voyage. To duże kombi było wyposażone w specjalne, drewnopodobne wykończenie wnętrza, przypominające amerykańskie woodies. Choć konstrukcja nigdy nie weszła do produkcji, otworzyła jednak drzwi przed nowymi eksperymentami prowadzonymi w Opel Styling, ówczesnym dziale projektowym. W późnych latach 60. i wczesnych latach 70. ubiegłego wieku projektanci prowadzili prace nad kilkoma zgrabnymi, eleganckimi i w dużej mierze ekskluzywnymi wersjami kombi. Wszystkie nazywano Voyage celem podkreślenia ich bardziej wypoczynkowego charakteru, a z pewnością zdecydowanie bardziej luksusowego wykonania. Czas kombi dostawczych minął, nadeszła pora nowego rodzaju kombi, dumnie łączącego w sobie przestrzeń i luksus dzięki dużym oknom dającym dużo
światła. Ta koncepcja wprowadzona została na rynek w roku 1970 jako Ascona Voyage o charakterystycznym, imitującym drewno bocznym poszyciu panelowym. Nazwanie tego modelu Voyage jednoznacznie wskazywało, w jakim kierunku biegnie rozwój kombi: nie była to już służbowa furgonetka, a Opel po raz kolejny był tu prekursorem.

Fakty potwierdziły jego wizję: na początku lat 70. ubiegłego wieku zaledwie około 20 procent osób kupujących kombi wykorzystywało je wyłącznie jako pojazdy prywatne, a na początku lat 90. czyniło tak już ponad 50 procent. W skład rodziny modeli kombi, która od czasów Ascony Voyage zawsze obejmowała szczególnie luksusową i usportowioną wersję, wchodził wielofunkcyjny pojazd odpowiadający wszelkim upodobaniom i możliwościom finansowym.

Opel nadal nadawał ton, skierował również koncepcję kombi w stronę wyposażonych w mocne silniki, cechujących się doskonałymi osiągami pojazdów z górnej półki cenowej. W roku 1989 204-konny, trzylitrowy, sześciocylindrowy silnik ezędowy został zastosowany w Omedze Caravan 24v, co uczyniło ją najszybszym produkowanym seryjnie kombi na świecie. Był to kolejny nowy pomysł Opla, który od tego czasu inspiruje wielu producentów. W roku 1993 koncepcję tę zastosowano w segmencie pojazdów kompaktowych, w modelu Astra Caravan 16v; napędzanym jednostką 2.0 l 16V 150 KM, który był najmocniejszym kombi w swojej klasie. Zarówno Omega, jak i Astra ustanowiły także inne rekordy w swojej klasie. Poza wyjątkowymi właściwościami jezdnymi i prędkości maksymalnej sięgającej około 240 km/godz. (Omega) i ponad 200 km/godz. (Astra) cechowały je największe przestrzenie bagażowe w swoich klasach.

Podążając tym śladem, w Astrze OPC Caravan nowej generacji, wprowadzonej na rynek w roku 2002, zastosowano jednostkę napędową 147kW/200 KM 2.0 16V Turbo – taką jak w trzydrzwiowej Astrze w wersji sportowej, która mogła rozwinąć prędkość 231 km/godz. i przyspieszyć od 0 do 100 km/godz. w 7,8 sekundy. 325-konny Opel Insignia OPC Sports Tourer, wprowadzony do sprzedaży w roku 2009, stanowi ogromny krok naprzód w kategoriach dynamiki jazdy, charakteryzuje się jeszcze większą mocą, zawieszeniem typu Flexride i adaptacyjnym układem napędu 4x4.

Nowa Astra Sports Tourer, która zadebiutuje podczas Salonu Motoryzacyjnego 2010 w Paryżu, stanowi naturalne rozwinięcie gatunku: to eleganckie i stylowe kombi o najwyższej praktyczności i dużej przestrzeni bagażowej. Podobnie jak pierwszy Caravan, pozwala ona kierowcom na posiadanie tylko jednego samochodu do zarówno celów zawodowych, jak i użytku prywatnego. Sportowy charakter i luksus po raz pierwszy zaprezentowane w kombi serii Voyage z lat 70. ubiegłego wieku uzupełnia o doskonałe, współczesne kształty i wykonanie.