Czy wyczynowe klocki hamulcowe pasują do każdego auta?
Wielu miłośników tuningu samochodowego decyduje się na montaż wyczynowych hamulców. Czy rozwiązanie znane z rajdówek sprawdza się w "cywilnych" autach?
Klocki przeznaczone dla pojazdów wyczynowych i drogowych są wizualnie bardzo podobne - obu przypadkach podstawą jest blacha nośna i materiał cierny. Na tym jednak właściwie kończą się cechy wspólne. - Różnice zaczynają się już podczas wybierania blachy nośnej. W klockach do codziennych zastosowań sporadycznie stosowane jest rozwinięcie powierzchni blachy, które zwiększa wytrzymałość połączenia materiału ciernego z płytką nośną. Jest to spowodowane tym, że przeciętny kierowca bardzo rzadko naciska pedał hamulca z pełną siłą przy dużych prędkościach, w związku z czym energia przekazywana do układu hamulcowego nie jest na tyle duża, żeby zerwać materiał z blachy nośnej. W zwykłych klockach przeważnie wystarcza połączyć płytkę nośną z otworami specjalnym klejem. W klockach wyczynowych sytuacja jest zupełnie odwrotna. Kierowca wyścigowy walczy o każdy ułamek sekundy i stara się maksymalnie opóźnić hamowanie. W związku z tym na układ hamulcowy działają duże siły ze stosunkowo dużą częstotliwością. Klocki hamulcowe
również nagrzewają się do znacznie wyższych temperatur. Zastosowanie więc samego kleju jako sposobu związania materiału z blachą prawdopodobnie w większości przypadków zakończyłoby się jego ścięciem i wypadnięciem z toru – mówi Tomasz Orłowski z marki Breck.
W przypadku drugiego kluczowego elementu budowy klocka hamulcowego – mieszanki ciernej – podstawową różnicą jest przede wszystkim to, że składniki dla aut wyczynowych oparte są na związkach najwyżej jakości. Stosowany jest także inny środek wiążący. Jego rozkład termiczny zachodzi w dużo wyższych temperaturach – pozwala to zapobiegać tzw. fadingom, czyli spadkom skuteczności hamowania w wysokich temperaturach. Najistotniejsze są jednak różnice w oczekiwaniach kierowców. Podczas jazdy samochodem osobowym po normalnych drogach publicznych rzadko kiedy osiągane są górne wartości możliwości klocków. Sporadycznie zdarza się (np. przy zjeździe z dużego wzniesienia z pełnym obciążeniem), że tarcza i klocki hamulcowe samochodów osobowych przekraczają temperaturę 300 st. C, a rejony wartości krytycznej osiągane są jedynie w sytuacjach kryzysowych, takich jak np. wtargnięcie pieszego na pasy. Produkty przeznaczone dla standardowych pojazdów opracowywane są w większości pod kątem komfortu użytkowania. Docierają się one
po około 100 - 200 km, nie piszczą, pylą w niewielkim stopniu, wystarczają na kilkadziesiąt tysięcy kilometrów oraz nadmiernie nie zużywają tarczy hamulcowej.
Parametry eksploatacyjne opracowane dla klocków hamulcowych przeznaczonych dla pojazdów wyczynowych są zupełnie inne. Docieranie, czyli tzw. bedding, trwa bardzo krótko, a temperatury osiągane w jego układzie hamulcowym potrafią dochodzić nawet do 900 st. C. W ekstremalnych warunkach, np. podczas rajdów terenowych, zwykłe klocki bardzo szybko straciłyby skuteczność, degradowałyby się z zastraszającą prędkością i prawdopodobnie zużyłyby się pozostawiając bardzo dużo osadu na powierzchni tarczy lub rozpadłyby jeszcze przed zakończeniem wyścigu.
Klocki wyczynowe gwarantują stały współczynnik tarcia na poziomie 0,4 (lub wyższy) w całym zakresie pracy, bez względu na to, czy jest to pierwsze zahamowanie w wyścigu przy temperaturze 100 st. C, czy ostatnie przy 900 st. C. Ze względu na to, że zarówno układ napędowy, jak i hamulcowy są praktycznie cały czas maksymalnie obciążone, energia kinetyczna podczas pojedynczego zahamowania jest bardzo duża, a hamulce mają mało czasu na schłodzenie. W rezultacie, mimo zastosowania najwyższej jakości materiałów, wyczynowe klocki hamulcowe zmieniane są co kilkaset, a nie kilkadziesiąt tysięcy kilometrów, jak w przypadku części dla aut osobowych. Komfort użytkowania jest również jedną z ostatnich rzeczy na liście priorytetów, dlatego producenci nie zwracają uwagi na piski czy pylenie.
Materiały cierne stosowane w klockach hamulcowych przeznaczonych dla aut wyczynowych nie posiadają homologacji R90. Prawdopodobnie nie przeszłyby badań homologacyjnych ze względu na zbyt wysoki współczynnik tarcia w stosunku do klocków "cywilnych". Tego rodzaju części nie posiadają również czujników zużycia oraz tzw. shimów (nakładek antypiskowych). Użycie tych akcesoriów jest zbędne ze względu na potencjalne pogorszenie zawodności hamulca – shim może się odczepić, a czujnik spalić. W rezultacie klocki hamulcowe przeznaczone dla aut wyczynowych nie mogą być wykorzystywane w pojazdach poruszających się po drogach publicznych w ramach codziennej eksploatacji.
Źródło: Breck
ll