| [
]( http://kancelarie.krakow.pl ) |
| --- | Świadomość odpowiedzialności karnej wśród kierowców pozostaje ciągle mała. Gdy wsiadamy do auta, właściwie nikomu nie przychodzi do głowy, że wprost z fotela kierowcy, możemy trafić za kraty. Tymczasem takie sytuacje zdarzają się codziennie. Co trzeba zrobić, by policjanci zdecydowali się na aresztowanie użytkownika samochodu?
Najcięższe przewinienia kierowcy, jakie od razu przychodzą zmotoryzowanym do głowy, to spowodowanie wypadku i jazda po spożyciu alkoholu. Zdarzenia określane potocznie mianem wypadków, czy kolizji drogowych na gruncie regulacji prawnokarnej stanowią przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji i wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji. Na tej liście czynów przestępstwami są m. in. katastrofa komunikacyjna, wypadek komunikacyjny i prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości bądź odurzenia. Wykroczeniami są zaś np. stwarzanie zagrożenia w ruchu drogowym poprzez niezachowanie należytej ostrożności, prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu, utrudnianie ruchu, przekroczenie prędkości, czy prowadzenie pojazdu bez dokumentów. Wypadek komunikacyjny i jego konsekwencje uregulowane zostały w art. 177 k.k., gdzie wskazano, iż penalizowany jest czyn, polegający na chociażby nieumyślnym naruszeniu zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym powodującym wypadek, w którym inna
osoba odniosła obrażenia ciała, śmierć, lub znaczny uszczerbek na zdrowiu.
Kiedy kierowca może zostać aresztowany?
Na wstępie rozróżnić należy instytucję tymczasowego aresztowania od instytucji zatrzymania kierowcy. Tymczasowe aresztowanie jest środkiem stosowanym tylko i wyłącznie przez sądy, zatrzymanie zaś może zostać dokonane np. przez funkcjonariuszy policji. Art. 244 k.p.k. określa przesłanki, których zaistnienie daje możliwość zatrzymania danej osoby, w tym także kierującego pojazdem. Przesłankami tymi są: uzasadnione przypuszczenie, że zatrzymany popełnił przestępstwo, obawa ucieczki tej osoby lub zatarcia śladów przestępstwa, brak możliwości ustalenia tożsamości zatrzymanego oraz okoliczności pozwalające na przeprowadzenie postępowania przyspieszonego.
(fot. Policja.pl) Aby zastosować tymczasowe aresztowanie, prokuratura zobowiązana jest zwrócić się z wnioskiem do sądu, który wydaje wiążące rozstrzygnięcie. Co istotne, zgodnie z regulacją art. 248 § 1 k.p.k. zatrzymanego należy zwolnić natychmiast, gdy ustnie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Należy go także zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.
W aspekcie prawnym zastosowanie tymczasowego aresztowania możliwe jest w sytuacji, gdy zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu, bądź też gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień, albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Możliwe jest to również, jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat. Wówczas potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania tłumaczona jest koniecznością zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, w którym oskarżonemu grozi surowa kara.
Inne porady Kancelarii Prawnej Adwokaci i Radcowie Prawni, www.kancelarie.krakow.pl: Proces dowodzenia w sprawach o przestępstwa drogowe
(fot. PAP/Darek Delmanowicz) W praktyce wobec sprawców wypadków drogowych tymczasowe aresztowanie stosowane jest najczęściej w sytuacji wypadku o najpoważniejszych konsekwencjach, tj. ofiar śmiertelnych, bądź też ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Co ciekawe, często jest to również związane z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrzeźwości. Jak pokazują dane statystyczne, areszt stosowany jest w 25 proc. takich przypadków.
Na „dodatkowym gazie” wprost do aresztu?
Pijany kierowca może zostać skierowany najpierw do izby wytrzeźwień lub podobnej placówki, gdzie pozostanie do wytrzeźwienia, jednak nie dłużej niż przez 24 godziny. Możliwość ta wynika wprost z regulacji art. art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z ust. 2 tej regulacji, w razie braku izby wytrzeźwień osoby takie mogą być doprowadzone do jednostki policji. I wreszcie ust. 3 stanowi, iż osoby doprowadzone do izby wytrzeźwień lub jednostki policji pozostają tam aż do wytrzeźwienia, nie dłużej niż 24 godziny. Osoby do lat 18 umieszcza się w odrębnych pomieszczeniach, oddzielnie od osób dorosłych.
W tym miejscu warto również zauważyć, że pobyt w izbie wytrzeźwień nie jest traktowany jako "rzeczywiste pozbawienie wolności w sprawie" i nie podlega zaliczeniu na poczet wymierzonych za to wykroczenie lub przestępstwo kar na podstawie art. 82 § 3 k.p.w. lub art. 63 § 1 k.k.
Co grozi sprawcom przestępstw i wykroczeń drogowych?
W wyroku z 8 maja 1974 roku, sygn. akt V KRN 33/74 Sąd Najwyższy orzekł, iż „Dla wymiaru kary za przestępstwa drogowe, zwłaszcza określone w art. 145 k.k. z 1969 r. (obecnie jest to przestępstwo określone w omówionym już wyżej art. 177 k.k.), istotne znaczenie ma wielkość wyrządzonej szkody według zasady im poważniejsza szkoda, tym większe jej znaczenie dla okoliczności obciążającej, przy czym zasada ta zawsze wymaga oceny w powiązaniu ze stopniem winy sprawcy. Przy niewielkim stopniu winy wielkość szkody nie może mieć decydującego znaczenia dla stosowania surowej represji”. Istotnymi elementami warunkującymi surowość kary, wskazywanymi przez Sąd Najwyższy są: częstotliwość popełniania przestępstw drogowych, zagrożenia jakie tworzą oraz kumulatywne naruszenie przez sprawcę kilku zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Co istotne, przez lata wskazywano na konieczność indywidualizacji stosowanej represji, przy jednoczesnym braniu pod uwagę doświadczenia kierowcy, który spowodował wypadek. Podkreślano przy tym,
że mało doświadczony kierujący pojazdem winien w stopniu nawet większym zachować ostrożność na drodze.
Kodeks karny oraz kodeks wykroczeń przewidują całe spectrum kar i środków karnych stosowanych wobec sprawców przestępstw i wykroczeń drogowych. Za spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, której następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób (art. 173 par. 2 k.k.) możliwym jest orzeczenie kary nawet 12 lat pozbawienia wolności. Zaznaczyć należy, iż kara pozbawienia wolności jest jedyną możliwą w przypadku przestępstw przeciwko komunikacji oprócz jazdy po spożyciu alkoholu. Natomiast w przypadku przestępstw tego ostatniego przewinienia, karami, które można orzec, są również grzywna oraz ograniczenie wolności.
Inne porady Kancelarii Prawnej Adwokaci i Radcowie Prawni, www.kancelarie.krakow.pl: Proces dowodzenia w sprawach o przestępstwa drogowe
(fot. PAP/Tomasz Gzell) Z kolei fakt popełnienia wykroczenia drogowego może być zagrożony karą aresztu, grzywny, ograniczenia wolności, nagany. Są to kary daleko łagodniejsze i z uwagi na stopień dolegliwości orzeka się je w wymiarze zakreślony przez kodeks wykroczeń odpowiednio za popełnione wykroczenie, w tym także wykroczenie drogowe.
Wśród stosowanych środków karnych wymienić należy również zakaz prowadzenia pojazdów - zakaz ten określony w art. 42 par. 1 k.k. jest środkiem orzekanym fakultatywnie. Co ciekawe, w przypadku jazdy po użyciu alkoholu (art. 87 k.w.), zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się obligatoryjnie. Na zawsze prawo jazdy można stracić za spowodowanie wypadku w stanie nietrzeźwości, ucieczki po spowodowaniu wypadku, w którym ofiary odniosły poważne obrażenia lub poniosły śmierć, a także w razie recydywy w tych przypadkach. Zgodnie z treścią art. 46 par. 1-2 k.k. w takich przypadkach istnieje możliwość orzeczenia przez sąd obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
tb, moto.wp.pl
Inne porady Kancelarii Prawnej Adwokaci i Radcowie Prawni, www.kancelarie.krakow.pl: Proces dowodzenia w sprawach o przestępstwa drogowe