Czy można się obronić przed mandatem z fotoradaru?
| [
]( http://barnat.pl/ ) |
| --- | Nowe przepisy obowiązujące od 1 lipca 2011 r. wprowadziły szereg zmian określając szczegółowo kwestie lokalizacji i oznakowania fotoradarów mobilnych i stacjonarnych, a także ich budowę oraz sposób dokonywania pomiaru. Niezmienione pozostały jednak zasady pociągania kierowców do odpowiedzialności, które reguluje Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie każda sprawa jest z góry przegrana.
Co się dzieje po zrobieniu zdjęcia przez fotoradar?
Zgodnie ze stosowaną obecnie praktyką, postępowanie mandatowe rozpoczyna się od pisemnego wezwania z dołączonym do niego formularzem. W taki sposób oskarżyciel stara się nakłonić właściciela pojazdu do współpracy przy gromadzeniu dowodów winy, nie ujawniając przy tym, co przedstawia zdjęcie, które stało się podstawą do wszczęcia postępowania.
Formularz stosowany przez Inspekcję Transportu Drogowego narzuca wybór jednej z następujących opcji:
- przyznanie się do kierowania pojazdem i przyjęcie mandatu za wykroczenie zarejestrowane przez fotoradar,
- przyznanie się do kierowania pojazdem i odmowę przyjęcia mandatu,
- wskazanie osoby, która kierowała pojazdem,
- odmowę wskazania tożsamości osoby, która kierowała pojazdem i przyjęcie mandat za czyn określony w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń,
- odmowę wskazania osoby, której pojazd powierzył i odmowę przyjęcia mandatu.
Po otrzymaniu takiego formularza, wielu kierowców stanie przed dylematem moralnym: przyjąć mandat i punkty karne za przekroczenie prędkości, czy przyjąć mandat bez punktów za niewskazanie osoby, której pojazd do kierowania lub używania powierzył, mimo że żadne powierzenie nie miało miejsca.
(fot. moto.wp.pl) Zgadzając się na przyjęcie mandatu oszczędzisz sobie kosztów i uciążliwości związanych z postępowaniem sądowym, unikniesz także ryzyka skazania na grzywnę wyższą, niż proponowany mandat. Odmowa przyjęcia mandatu skutkuje skierowaniem sprawy do Sądu Rejonowego, w którego okręgu popełniono wykroczenie. Dopiero po przesłaniu do sądu wniosku o ukaranie będziesz miał możliwość zapoznania się z aktami sprawy, w tym także ze zdjęciem zrobionym przez fotoradar.
W jaki sposób mogę się bronić?
Warto wiedzieć, że dowód w postaci zdjęcia z fotoradaru nie zawsze wystarczy do ukarania za wykroczenie, które zostało na nim zarejestrowane. Zwłaszcza jeśli zdjęcie przedstawia tył pojazdu, albo twarz kierowcy nie jest dobrze widoczna. Organ prowadzący postępowanie oprócz danych pojazdu musi ustalić tożsamość kierowcy, który jest sprawcą wykroczenia. Zdobycie takiego dowodu może okazać się jednak niemożliwe. Wystarczy, że osoba podejrzewana skorzysta z uprawnień procesowych, jakie przewiduje Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Jedną z głównych zasad wymiaru sprawiedliwości jest prawo do obrony, które służy każdej osobie podejrzanej. Do jego elementów należy prawo do milczenia, czyli brak obowiązku przyznawania się do winy lub dostarczania dowodów przeciwko sobie.
(fot. GITD) Decydując się na podjęcie obrony powinieneś wiedzieć, że wbrew temu co sugeruje treść formularza, odmowa przyjęcia mandatu wcale nie musi być poprzedzona przyznaniem się do kierowania pojazdem. Właściciel pojazdu nie ma obowiązku składać żadnych oświadczeń, jeżeli nie chce przyznać się do winy, realizując w ten sposób swoje prawo do obrony.
Jeśli nie odeślesz wypełnionego formularza, zostaniesz wezwany na przesłuchanie w charakterze świadka. Świadek, uprzedzony o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, ma obowiązek mówić prawdę. Obowiązek złożenia zeznań nie ogranicza jednak prawa do obrony. Jeżeli po przesłuchaniu świadka organ prowadzący postępowanie uzna, że istnieją wystarczające dowody do skierowania przeciwko tobie wniosku o ukaranie, ma obowiązek przesłuchać cię jeszcze raz, tym razem w charakterze obwinionego. Przed przystąpieniem do przesłuchania, prowadzący pouczy cię o prawie do odmowy składania wyjaśnień i udzielania odpowiedzi na pytania. Możesz skorzystać z tego prawa, nawet jeśli wcześniej, zeznając jako świadek, opowiedziałeś na temat wykroczenia uwiecznionego na zdjęciu.
Protokół zeznań, które złożyłeś w charakterze świadka, pozostaje co prawda w aktach sprawy, nie może jednak zostać ujawniony na rozprawie i nie może stanowić podstawy do wydania wyroku. Reguła ta wynika z art. 75 § 5 KPW w zw. z art. 74 KPW. Oskarżyciel nie będzie mógł zatem powoływać się przed sądem na te zeznania. Jeżeli na rozprawie nie przyznasz się do winy i skorzystasz z prawa do odmowy składania wyjaśnień, jedynym dowodem w sprawie pozostanie zdjęcie z fotoradaru, na podstawie którego nie zawsze da się ustalić tożsamość kierującego.
A jeśli ktoś inny był kierowcą mojego samochodu?
Właściciel pojazdu ma obowiązek ujawnić dane osoby która prowadziła pojazd w chwili popełnienia wykroczenia, nawet jeśli kierującym była osoba dla niego najbliższa. Wskazanie np. własnej żony jako sprawcy wykroczenia może wzbudzać wewnętrzny opór, jednak stanowi realizację ustawowego obowiązku. Poza tym uwalnia cię jako właściciela pojazdu od odpowiedzialności z art. 96 par. 3 Kodeksu wykroczeń, grożącej na wypadek odmowy ujawnienia tożsamości kierującego.
Osoba wskazana może przyznać się do popełnienia wykroczenia i przyjąć mandat. Może także odmówić przyjęcia mandatu, nie przyznać się do winy i odmówić składania wyjaśnień. Sytuacja oskarżyciela przed sądem wydaje się lepsza niż w wyżej rozpatrywanym przypadku. Dysponuje on dowodem w postaci zeznania właściciela pojazdu, który obciążył obwinionego. To jednak nie przesądza o wyniku sprawy, ponieważ na etapie sądowym sytuacja procesowa ulega zmianie. Wezwany do sądu właściciel pojazdu może odmówić zeznań, ponieważ obwinionym jest osoba dla niego najbliższa. Wcześniejsze zeznania nie mogą zaś służyć za dowód w sprawie, ani być odtworzone w inny sposób (np. przez zeznania osoby prowadzącej przesłuchanie).
Do sądu należy ocena, czy dowody zebrane w konkretnej sprawie są dostateczną podstawą do wydania wyroku skazującego. Wyrok nie może się jednak opierać na domniemaniu winy, a nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.
Źródło: Krzysztof Barnat, adwokat, www.barnat.pl