Historia ciężarówki 4x4 Daimler-Benz

Motorem do rozpoczęcia prac nad tego rodzaju rozwiązaniem były potrzeby militarne. Pierwszy produkowany pojazd był to opancerzony samochód zwiadowczy. Z powodzeniem przeszedł on w roku 1905 próby i został dostarczony armii austriackiej.

Jak donosił Illustrirte Zeitung z tamtego okresu: "Pojazdy mogą poruszać się po różnych rodzajach nawierzchni ze znaczną prędkością". W 1907 r. także armia pruska zakupiła od DMG dwie ciężarówki z napędem na wszystkie koła, aby sprawdzić ich przydatność.

Pojazdy te napędzane były sześciocylindrowym silnikiem o pojemności 12.7 litra, zdolnym rozwinąć moc 70 KM przy prędkości obrotowej 820 obr/min. Podczas rajdu próbnego Berlin-Glatz-Berlin udowodniły one swoją wyższość nad samochodami o napędzanej tylnej osi, ale pomimo doskonałych rezultatów nie znalazły zastosowania w wojsku pruskim.

Prawdopodobnie było to efektem niechęci dowództwa, które nadal odczuwało silny sentyment do kawalerii i do wozów konnych. Wspomniane dwa samochody sprzedano więc do Krupp AG. Niemniej jednak pojazdy specjalne o napędzie na wszystkie osie w kolejnych latach stopniowo zyskiwały swoje miejsce w armii. Dla jej potrzeb rozbudowywano też typoszeregi i w tej technologii powstały ciągniki siodłowe, ciężarówki skrzyniowe i ambulanse.

Jednak nie tylko wojsko było odbiorcą samochodów z napędem 4x4. Wiedząc o projektach samochodu do prac w trudnym terenie jeden z kluczowych klientów zamówił: "niezawodny samochód, doskonale znoszący długie podróże po kiepskich nawierzchniach".

Za zaprojektowanie pojazdu odpowiadał inżynier Paul Daimler, syn założyciela firmy. Samochód z napędem na wszystkie koła został zbudowany w fabryce Berlin-Marienfelde w 1907 r. w oparciu o podwozie samochodu dostawczego. Jego rozstaw osi wynosił 4 m, a szerokość śladu 1,42 m.

Allgemeine Automobil-Zeitung (AAZ) tak charakteryzował w roku 1908 ten pojazd: - _ Mocne osie tylna i przednia są w stanie sprostać wszelkim nierównościom drogi, natomiast szczególnie wrażliwa niższa dolna część skrzyni biegów otrzymała stalową obudowę umieszczoną pomiędzy poprzecznicami ramy na tyle silnymi by podtrzymać całą rmęa. _

Samochód, znany jako Dernburg, posiadał również możliwość kierowania wszystkimi kołami. Jego nazwa pochodzi od nazwiska Sekretarza Stanu Biura ds. Kolonii, Bernharda Dernburga, który przejechał nim wiele kilometrów po terytorium Afryki w 1908 r. Zresztą pojazdy użytkowe 4x4 wyprodukowane zostały właśnie z myślą o koloniach.

Podczas pierwszej wojny światowej firma DMG współpracowała z Krupp AG w celu uruchomienia produkcji niewielkich serii pojazdów na potrzeby wojskowe. Niemniej jednak dopiero w 1917 r. rozpoczęto pierwszą seryjną produkcję pojazdu z napędem na cztery koła.

Był to ciągnik artyleryjski KD1 o dopuszczalnej masie całkowitej równej 15 ton. Wyprodukowano 1 129 sztuk tych pojazdów, które były używane głównie do przewozu dział. Okazał się on najlepszym i najczęściej wykorzystywanym pojazdem w armii niemieckiej. Po wojnie trafił do użytku cywilnego, a jego podwozie wykorzystano do budowy opancerzonego pojazdu policyjnego.

4x4 od Benz & Cie

Firma Benz & Cie. także zajęła się produkcją ciężarówek z napędem na wszystkie osie, ale przystąpiła do tego nieco później niż DMG. Fabryka zbudowała swój pierwszy ciągnik siodłowy tego typu dopiero podczas pierwszej wojny światowej.

Pomimo, iż nigdy nie wyszedł on poza fazę prototypu, samochód próbny z 1920 r. służył jako podstawa do stworzenia opancerzonego pojazdu dla policji. Samochód terenowy VRL, który można uznać za pierwszy tego typu produkt firmy, spotkał się z chłodnym przyjęciem władz wojskowych. Ostatecznie jeden z takich pojazdów został zakupiony przez Katz & Klump w Gernsbach, firmę zajmującą się handlem drewnem, której służył nienagannie przez 15 lat.

Jego prześwit wynosił 300 mm, a zdolność pokonywania wzniesień była równa 35 proc. (z ładunkiem). Jednostkę napędową stanowił czterocylindrowy 8.1-litrowy silnik o mocy 55 KM, dostępnych przy 1000 obr/min.

Te parametry techniczne dotyczyły dwóch czterotonowych modeli VRL z napędem na wszystkie koła, jakie Benz wyprodukował w 1920 roku. Po nich w 1921 r., pojawił się prototyp opancerzonego pojazdu policyjnego z napędem na wszystkie osie i wysoką zwrotnością dzięki dwóm skrętnym osiom.

Do 1924 r. łącznie zostało zamówionych i znalazło swoich odbiorców 25 sztuk tych pojazdów. W 1926 r. firmy Daimler-Motoren-Gesellschaft i Benz & Cie. rozpoczęły badania w tym także nad napędem na wszystkie koła, pod wspólną nowoutworzoną marką Daimler-Benz AG. W kolejnych latach pojazdy z tego typu napędem były zamawiane głównie przez wojsko.

Opancerzona amfibia

Ten interesujący pojazd na ośmiu kołach (przy czym każde koło na niezależnym zawieszeniu) miał całkowity ciężar 9,5 ton. Prace projektowe nad amfibią znaną jako MTw 1 podjęto w Untertürkheim w 1927 r., a dwa pierwsze egzemplarze wyprodukowano w fabryce Berlin-Marienfelde.

Charakterystyczną cechą jest fakt, iż pojazd ten potrafił poruszać się w tył i w przód i był wyposażony w skrzynię biegów ze zmiennym przełożeniem, o pięciu biegach w każdą stronę. Cztery zewnętrzne koła były zwrotne, a jednostkę napędową stanowił sześciocylindrowy silnik o pojemności 7.8 litrów i mocy 100 KM.

Samochód charakteryzował się zdolnością pokonywania wzniesień równą 33 proc. i był w stanie przebyć rów o szerokości 1,5 m. Jego maksymalna prędkość na lądzie wynosiła 65 km/h, ze średnią prędkością podróżną 32 km/h. W wodzie, dzięki śrubie o dwóch łopatkach, MTw 1 rozwijał prędkość 5 km/h i można było nim sterować skręcając koła.

Przez lata różnego typu samochody użytkowe z napędem na wszystkie koła produkowano jako warianty ciężarówek o napędzie na tylną oś. Przykładem jest powstały w roku 1937 LG 4000 - pierwszy niemiecki sześciokołowy samochód ciężarowy z napędem na wszystkie koła przeznaczony do jazdy w terenie.

Pojazd ten zadebiutował w 1935 r. w Berlinie na Targach Automobilowych i Motocyklowych. Po wypuszczeniu pierwszych pięciu egzemplarzy zbudowanych w Gaggenau, fabryka Berlin-Marienfelde wyprodukowała niemal 80 sztuk tych samochodów. Ich głównym odbiorcą była Poczta Niemiecka, ale trafiły one także do Grecji, Chin, Argentyny i Afryki Południowej.

Posiadał on czterobiegową przekładnię z dwustopniową skrzynią rozdzielczą o niskim przełożeniu oraz przełożenie wsteczne. Jego zdolność pokonywania wzniesień na suchej drodze przy dobrej przyczepności wynosiła aż 50 proc., a w terenie w zależności od nawierzchni do 40 procent. Jednostką napędową LG 4000 był sześciocylindrowy silnik dieslowski o pojemności 7.4 litra i mocy 95 KM. Alternatywę do wysokoprężnej jednostki stanowił montowany także sześciocylindrowy silnik benzynowy o mocy 100 KM.

Kolejne przykłady długiego szeregu samochodów z napędem na wszystkie koła produkowanych przez Daimler- Benz to L 1500 A (klasa 1,5 tony), L 3000 A (klasa 3 ton) oraz L 4500 A (klasa 4,5 tony), które od 1940 r. produkowano w stosunkowo dużych ilościach - podczas drugiej wojny światowej służyły one przede wszystkim do celów militarnych.

Na przykład L 1500 A posiadał 2.6-litrowy silnik spalinowy o sześciu cylindrach i mocy 60 KM. Napęd na wszystkie koła opierał się na włączanym napędzie przedniej osi, podczas gdy czterobiegowa przekładnia posiadała dodatkowy bieg redukujący do zastosowań przy niższych przełożeniach i w terenie.

Zdolność pokonywania wzniesień tego pojazdu przy nominalnym ładunku wynosiła 45 procent. L 1500 A produkowano jako otwarty samochód osobowy, ze skrzynią lub jako ambulans. Wielkość produkcji odzwierciedlała przydatność tych pojazdów: zbudowano ich w sumie 4 900 sztuk.

Ciężarówki z napędem na cztery koła, jako wersje transportowe zaczęto produkować dopiero po roku 1945.

Bogusław Korzeniowski